Windturbines, een smet op het landschap en een terreur voor het oor. Bron afbeelding: Wikimedia Commons / Chris Lim
De energiecrisis: het pijnlijke gevolg van slecht rekenwerk en naïef geloof in windenergie
Nederland zit in een energiecrisis. Huizen en bedrijven zien hun stroomtoevoer in gevaar komen door een haastig en ondoordacht doorgedrukte transitie.
Energietransitie
De boven ons gestelde overheden zijn met de moed der wanhoop aan de slag met de ‘Energietransitie’: de poging om per 2030, 2035, 2050 of wie weet nog verder weg te komen tot een’ uitstootvrije samenleving’. De productieprocessen en het huishoudelijk leven van de burgers mogen dan alleen plaatsvinden met elektriciteit die alleen maar geproduceerd mag worden zonder dat er sprake is van uitstoot van CO2. Dat betekent dat de elektriciteitscentrales die steenkool, olie of aardgas verbruiken zullen moeten sluiten. Zij brengen namelijk CO2 in de lucht en dat mag dus niet meer. Elektriciteit mag alleen nog worden opgewekt met zon of wind.
Lees ook: Warmtepompen worden niet aangesloten in Apeldoorn: energietransitie loopt in de soep
Kernenergie blijft buiten beeld door druk van milieumaffia
Onze overheden weten donders goed dat er nog een mogelijkheid bestaat om elektriciteit te produceren zonder CO2 in de lucht te brengen: kernenergie. Maar ze laten veel te veel de oren hangen naar zeer agressieve en luidruchtige groeperingen, naar de milieumaffia, die om verkeerde redenen kernenergie afwijst.
Menselijke invloed is beperkt
Sinds het begin van de Industriële Revolutie (vanaf ongeveer 1750) is het CO2 – gehalte van de atmosfeer duidelijk toegenomen. Nu is CO2 een zogenoemd broeikasgas: het houdt de ingestraalde energie van de zon vast waardoor de temperatuur op aarde zou stijgen. In grote trekken is dit ook het geval, maar het werkingsmechanisme is behoorlijk complex. Het klimaat wordt door een groot aantal factoren gestuurd en CO2 is er maar één van. De mens heeft op de meeste factoren geen enkele mogelijkheid tot bijsturen. Beïnvloeding van het CO2-gehalte van de atmosfeer is in principe mogelijk maar het is voorlopig nog niet helemaal duidelijk hoeveel effect het heeft in samenspel met de andere factoren.
Alarmisme over slecht weer
De waarschuwingen voor extreem weer zeer vaak afgegeven, en naar mijn idee zijn ze veel te paniekerig. We zien tegenwoordig vaak wel wat extremer weer, maar vroeger had je ook raar weer. Waakzaamheid, bijvoorbeeld door goede kustbescherming en goed waterbeheer is wat we nodig hebben.
Lees ook: Wéér misbruikt Frans Timmermans dood door slecht weer voor klimaatgedram
China blijft stoken
Intussen kan het geen kwaad om te proberen het CO2-gehalte van de atmosfeer omlaag te krijgen, al is het maar omdat in de toekomst de fossiele brandstoffen echt op zullen raken. Voorlopig zien we nog niet veel resultaten van de pogingen tot CO2 -reductie in de Westerse wereld. Dat komt onder andere doordat China en India nog geweldige hoeveelheden steenkool aan het verstoken zijn.
Extinction Rebellion
Plus: bij ons in het Westen daalt de CO2 uitstoot lang zo snel niet als de paniekzaaiers het graag willen. Maar morgen ophouden met fossiele brandstof te verstoken, wat de terroristen van Extinction Rebellion bijvoorbeeld nastreven, is geen optie, tenzij je echt uit bent op een totale maatschappelijke ontwrichting. En dat, de totale verwoesting van de Westerse beschaving is wat XR écht wil.
Ed Nijpels
In 2018 en 2019 is onder leiding van Ed Nijpels gewerkt aan een Klimaatakkoord. Het overleg vond plaats aan vijf sectortafels en één overkoepelende tafel, het Klimaatberaad. De tafels waren: Elektriciteit, Gebouwde Omgeving, Industrie, Landbouw & Landgebruik en Mobiliteit
Kernenergie mocht niet meedoen
Aan de tafel voor Elektriciteit praatten onder anderen mee: de netbeheerders, ondernemingen in ‘hernieuwbare energie’ (zon en wind) en de installatiebranche. Kernenergie mocht niet meedoen. In hoeverre de behoeften aan elektriciteit vanuit de andere tafels in de discussies een rol gespeeld hebben is niet duidelijk. De huidige situatie kan erop duiden dat samenhang in dit overleg niet al te best is geweest.
Lees ook: Dankzij Frans Timmermans kijkt de EU in je koelkast en afvalzak
De chaos anno 2024
Eind 2024 zitten we dan ook met de volgende chaotische situatie:
- Nieuwe wijken kunnen voorlopig niet op het elektriciteitsnet worden aangesloten.
- Evenmin kunnen nieuwe ondernemingen, of bestaande ondernemingen die willen uitbreiden een aansluiting krijgen, of meer stroom krijgen dan tot nu toe.
- Met de overgang naar elektrisch rijden vlot het maar zeer matig. Nu de subsidies wegvallen zakt de vraag naar elektrische auto’s in. Voor tweedehands brandstofauto’s betaal je momenteel de hoofdprijs en tweedehands stekkerauto’s raken de handelaars aan de straatstenen niet kwijt. De Europese auto-industrie zit in grote problemen; de uitwerking hiervan kan dramatisch zijn voor de totale Europese economie. De EU wil de productie van brandstofauto’s per 2035 verbieden, en in 2050 moet de laatste brandstofauto verdwenen zijn. Ik zie het niet gebeuren.
- Burgers zijn met subsidies en met beloften van betaling voor teruglevering van stroom op grote schaal verleid om zonnepanelen aan te schaffen maar het net trekt deze pieken en dalen helemaal niet en daarom vallen de voordelen voor de burgers weg.
De drie oorzaken van de chaos
- Ten eerste hebben de netbeheerders aan die klimaattafels zitten te slapen: ze hadden moeten aankondigen dat het net al die plannen voor stroomopwekking en elektrificatie helemaal niet kon trekken. Pas dit jaar zijn ze wakker geworden en nu gaat er eindelijk hard gewerkt worden aan de uitbreiding en verzwaring van het net. Een klus die groter is dan het Deltaplan. En laten we hopen dat er voldoende koper voor deze uitbreiding van het net beschikbaar is. Ik ben daar niet gerust op.
- Ten tweede heeft men er helemaal geen rekening mee gehouden hoeveel extra elektriciteit (productie en distributie via het net) er nodig is wanneer transport, bouwnijverheid en civiele techniek en landbouw overstappen van fossiele brandstoffen naar elektriciteit.
- Ten derde heeft men aan de klimaattafels voortdurend geleefd vanuit de illusie dat die hele energietransitie uitvoerbaar zou zijn met alleen zon en wind en dat kernenergie absoluut niet mocht.
Ze kunnen niet rekenen!
In het volgende deel geef ik een cijfermatige onderbouwing van mijn beweringen. In dit gedeelte baseer ik mij op gegevens die bijeengebracht zijn door Energie Beheer Nederland, die zich op zijn beurt weer baseert op gegevens van het Centraal Bureau voor Statistiek. In Tabel 1 staan de gegevens over de verschillende bronnen van energie (2021):
Tabel 1
Petajoule
De afkorting PJ (PetaJoule) heeft uitleg nodig. Als eenheden voor de hoeveelheid geleverde of verbruikte energie kennen we kilowattuur (kWh; wordt meestal gebruikt voor elektrische energie), joules (J; de universele standaardeenheid voor allerlei soorten energie) en calorieën (meestal voor energie-inhoud van voeding of de energie die we bij het sporten verbruiken). Als men verschillende vormen van energie wil vergelijken dan kiest men ervoor om kWh of calorie om te rekenen naar J. Zonder bewijs geef ik de omrekening van kWh naar Joules: 1 kWh = 3,6.106 J, ofwel 3,6 MJ (spreek uit: MegaJoule).
Energieverbruik per sector
De afkorting PJ betekent PetaJoule: 1015 Joule, dat is 1 miljoen maal 1 miljard Joules. Om even aan te geven hoe veel één PJ is: het is genoeg om een stad als Tilburg gedurende één jaar van elektriciteit te voorzien. In Tabel 1 ontbreekt de energievorm ‘Elektriciteit’. Dit is omdat elektriciteit opgewekt kan worden uit zon en wind, maar ook uit gas, steenkool, biomassa, olie en kernenergie. In Tabel 2 geef ik voor een paar belangrijke sectoren het energieverbruik en het aandeel elektriciteit daarin. Wanneer we dus volledig over moeten gaan op elektriciteit zonder CO2 – uitstoot, dan moet er 1964 PJ extra aan wind- en zonnestroom geproduceerd moeten worden, of aan stroom door kernenergie.
Tabel 2
Biomassa
Gaan we terug naar tabel 1, dan zien we dat er 341 PJ aan ‘hernieuwbare’ energie beschikbaar is plus 37 PJ aan kernenergie. Evenwel, EBN verstaat onder hernieuwbare energie ook biomassa, en die is allesbehalve uitstootvrij. Een versnipperde boom heeft in een periode van 50 tot 150 jaar inderdaad koolstof vastgelegd, maar bij verbranding gaat die koolstof allemaal als CO2 de lucht in. Er wordt wel een nieuw boompje geplant, maar dat presteert de eerste jaren nauwelijks als CO2 – vastlegger. Pas na zo’n 50 tot 150 jaar is de CO2 weer als koolstof in een flinke boom vastgelegd. En die gaan ze dan misschien weer omhakken en opstoken. Tel uit je winst.
Noordzee naar de Filistijnen
Voor het jaar 2021 geeft EBN 199 PJ uit biomassa, en de 107 uit zon en wind. Al met al is er dus slechts 107 plus 37 (kernenergie), is 144 PJ uitstootvrije elektriciteit beschikbaar. Dat is slechts genoeg voor het huidige verbruik van de industrie, niet eens voor de andere drie sectoren uit Tabel 2. En daarvoor heeft men dan ons landschap plus de Noordzee reeds grotendeels naar de Filistijnen geholpen.
Wat is er nodig?
Uit Tabel 2 wordt duidelijk dat voor een algehele omschakeling naar elektriciteit:
- De capaciteit van het stroomnet met een factor 6 omhoog moet (2332 gedeeld door 368).
- De productie van uitstootvrije elektriciteit maar liefst 16,2 maal omhoog moet (2332 gedeeld door 144). Dit mag niet verwacht worden van zon en wind. Daar hebben we domweg de ruimte niet voor. We zullen onze achterstand met kernenergie zo snel mogelijk moeten inlopen.
Kernenergie, dus.
Momenteel hebben we één niet al te grote kerncentrale in Borssele. Die levert alle atoomstroom die Nederland momenteel produceert en gebruikt: 37 PJ. Na lang aarzelen is in het laatste jaar van kabinet- Rutte IV eindelijk besloten tot een studie om eventueel twee extra kernreactoren te plaatsen, bij de kerncentrale van Borssele. Minister Jetten straalde voortdurend uit dat hij dit besluit met frisse tegenzin genomen had. Deze twee nieuwe kerncentrales helpen wel wat maar niet genoeg. Meer en grotere kerncentrales zijn nodig. Het kabinet-Schoof heeft een positievere houding jegens kernenergie maar het blinkt voorshands nog niet uit in daadkracht.
Lees ook: 'EU moet kernwapens krijgen,' zegt christendemocratisch leider Manfred Weber
Kleine kernreactoren
Er is ook sprake van plaatsing van Small Modular Reactors (SMR). In november 2024 kwamen de Kamerleden Bontenbal en Erkens met iets concretere plannen om een wat groter aantal SMR te plaatsen, bij voorkeur op plaatsen waar veel energie nodig is. Dit voorstel heeft twee voordelen:
- Deze SMR zijn relatief snel te plaatsen; 2035 zeggen de Kamerleden.
- Ze kunnen dichtbij de plaats waar veel elektriciteit verbruikt wordt opgesteld worden, bijvoorbeeld bij grote bedrijventerreinen. Op deze manier wordt het net minder belast.
Op snelheid komt het nu aan als het de regering ernst is met het terugdringen van de CO2 – uitstoot. Hoe nodig, hoe urgent dat is: dat is een hoofdstuk apart.
Laatst bijgewerkt: 15 november 2024 08:53
