In deze onzekere tijden moeten gevaarlijke werken als The Trump Revolution van Aleksandr Doegin worden gelezen en serieus worden genomen.
Waarom Aleksandr Doegin de Trump-revolutie prijst
De Russische denker Aleksandr Doegin ziet in Trump niets minder dan een bondgenoot voor een nieuwe wereldorde. Zijn scherpe analyse is helder, prikkelend en gevaarlijk tegelijk.
Dun boek, gedurfde blik
Soms werpt een onverwacht boek fel licht op wereldgebeurtenissen. The Trump Revolution: A New Order of Great Powers van Aleksandr Doegin is zo’n werk. Het telt slechts 114 pagina’s, maar biedt een gedurfde Russische blik op het Trump-tijdperk. Juist het contrast tussen de bescheiden omvang en de grootse stellingnamen maakt het boek spannend. Doegin betoogt dat de huidige storm in de wereldpolitiek geen toeval is, maar een hertekening van de machtskaart. Zijn toon is prikkelend, stellig en messcherp. Voor wie westerse bronnen gewend is, voelt het als een koude wind uit het oosten.
Doegin, de Poetin-fluisteraar
Aleksandr Doegin is geen doorsnee intellectueel. Hij wordt regelmatig “het brein van Poetin” genoemd, maar bekleedt geen officiële post in het Kremlin. Vergelijkingen met de Amerikaanse strateeg Steve Bannon duiken vaak op, want ook Doegin beïnvloedt liever vanuit de coulissen. Zijn mix van nationalisme, geopolitiek en esoterie maakt hem zowel fascinerend als controversieel. In Rusland geldt hij als randfiguur én orakel, afhankelijk van wie je het vraagt. Toch leest iedereen die Rusland wil begrijpen vroeg of laat zijn werk. Doegin blijft daardoor een schaduw die groot genoeg is om het licht te keren.
Gevaarlijk én waardevol
Niets in The Trump Revolution mag worden gezien als Kremlin-beleid, waarschuwt Doegin zelf. Evenmin pretendeert hij de spreekbuis van Trump te zijn. Toch weerlegt niemand overtuigend dat zijn ideeën binnendruipen in beleidskringen. Dat dubbele karakter maakt het boek gevaarlijk én waardevol. Wie het terzijde schuift als privéfantasie, onderschat de kracht van ideeën in de politiek. Wie het omarmt als blauwdruk, overschat deze macht.
Lees ook: George Soros en Alexander Doegin: twee kanten van dezelfde medaille?
Verfrissend toegankelijk
Doegin’s eerdere werken staan bol van esoterische ideeën en cryptische verwijzingen naar Heidegger. Dit boek verrast juist door helder proza en concrete voorbeelden. Hij bundelt interviews en artikelen tot één vloeiend betoog zonder zware ballast. Voor wie Doegin ooit moedeloos dichtsloeg, is dit werk verfrissend toegankelijk. Elke pagina geeft direct houvast aan actuele discussies in Washington en Moskou. Het Wall Street Journal signaleerde daarom terecht dat de tekst een groot publiek verdient. Zelden klonk Doegin zo verstaanbaar.
De komende revolutie
Doegin denkt in seismische verschuivingen. Hij kondigt een revolutie aan die de naoorlogse wereldorde ontwricht. De Amerikaanse hegemonie, zo voorspelt hij, staat op instorten. Wat volgt is een spel waarin meerdere grootmachten gelijkwaardig wedijveren. In deze visie is Trump geen toevalstreffer maar katalysator. Poetin krijgt zo een onverwachte bondgenoot in het Witte Huis. Samen, zegt Doegin, versnellen zij een proces dat allang onderhuids borrelt.
De multipolaire wereld
De toekomst is volgens Doegin niet unipolair maar multipolair. Grote “beschavingsstaten” met stevige identiteit bepalen straks de regels. Deze superstaten trekken kleinere landen aan die hun cultuur delen. Denk aan een Russisch-orthodox blok, een Chinees-Confuciaans front of een islamitisch cluster. Elk blok beschermt eigen waarden en schuift universele liberale normen terzijde. Zo ontstaat een mozaïek van beschavingen zonder oppergezag. Doegin beschouwt dit als natuurlijk en rechtvaardig.
Lees ook: Een poging om Aleksandr Doegin uit te leggen
De val van het Westen
Om dit model te realiseren, moet het Westen zijn monopolie afstaan. Doegin eist het einde van westerse dominantie in cultuur, economie en technologie. Alleen dan kunnen andere polen vrij ademen. Amerika zal dus zijn leidende rol verliezen of vrijwillig inperken. Europese bondgenoten worden medeverantwoordelijk voor deze afbraak. De westerse waarden blijven bestaan, maar slechts als één optie naast vele. Het tijdperk van leider en volgelingen is voorbij.
Strategie: ‘Ontkoppeling’
Het instrument voor de onttroning van het Westen noemt hij “ontkoppeling.” Doegin roept alle naties op banden met het Westen radicaal te verbreken. Ontkoppeling is meer dan diplomatieke ruzie; het herwaardeert beschavingskaders. De sancties tegen Rusland vanwege Oekraïne ziet hij als onverwachte meevaller. Deze dwingen Moskou terug naar volledige soevereiniteit. Trump’s invoerheffingen zouden een vergelijkbare uitwerking hebben op de Verenigde Staten. Wereldmarkten worden instabiel, oude allianties rafelen en de multipolaire ruimte groeit.
Afrekenen met woke
Doegin verwerpt fel het hyperliberalisme van woke, genderideologie, transhumanisme en klimaatalarmisme. Volgens hem tasten de deze ideologieën de ziel van samenlevingen aan. Trump’s America First-agenda en Poetin’s Russia First-beleid delen daarom een instinctieve afkeer van deze stromingen. In plaats daarvan promoot Doegin “traditionele waarden” in de vorm van vage noties omtrent religie, familie en sport. Elk beschavingsblok vult dat pakket naar eigen smaak in, of het nu christelijk, islamitisch of hindoeïstisch is. Universele mensenrechten verdwijnen uit de woordenschat. Wat overblijft is nationale autonomie.
Lees ook: Waarom Amerika isolationisme en de gevaren ervan moet verwerpen
Weerstand In Rusland
Paradoxaal genoeg ziet Doegin meer enthousiasme voor zijn plan in Amerika dan in eigen land. Veel Russen staan sceptisch tegenover een allesomvattende ontkoppeling. Zij vrezen economische krimp en isolement. Doegin klaagt openlijk dat Trump succesvoller is in conservatieve mobilisatie. De snelheid waarmee het Amerikaanse debat radicaliseert verrast hem. Volgens Doegin dwingt dit Rusland tot haast.
Liberalisme versus Christendom
Het ultieme doel is de totale ontmanteling van de liberale wereldorde. Doegin verwart echter liberale excessen met het christelijke fundament van het Westen. Zijn revolutie zou dus ook gezonde structuren neerhalen. Bovendien vervangt hij ze door esoterische ideeën die weinig houvast bieden. Zo kan het medicijn erger worden dan de kwaal. De “monumentale revolutie” die hij aankondigt, noemt hij groter dan 1917 of 1991. Dat tekent de schaal van zijn ambities én de risico’s.
Niet te negeren
The Trump Revolution presenteert verontrustende ideeën die in de post-liberale wereld circuleren en aan populariteit winnen. Sommige gebeurtenissen passen in zijn theorieën, andere niet. Zijn ideeën zijn uniek omdat ze een zelden gezien verband leggen tussen Poetin, de nationalistische rechtervleugel die wereldwijd aan terrein wint en president Trump. Te midden van de politieke en economische chaos die overal heerst, suggereert zijn verklaring dat deze wanorde deel uitmaakt van de gewenste ontkoppeling. Zoals voor veel post-liberale auteurs geldt, valt er veel te zeggen voor Doegin’s kritiek op het liberalisme, maar ook hij biedt geen geldig alternatief. Zijn verlangen om het Amerikaanse en Westerse leiderschap omver te werpen door een multipolaire wereld te creëren, zal niet leiden tot de broodnodige christelijke orde, maar tot nog meer chaos en vernietiging. In deze onzekere tijden moeten gevaarlijke werken als The Trump Revolution worden gelezen en serieus worden genomen.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org
Laatst bijgewerkt: 11 juni 2025 16:11