Foto door Paulius Andriekus
Klein Litouwen tart reusachtig Rusland en China
In een wereld waar moed schaars is, steekt Litouwen erboven uit. Het piepkleine Baltische landje met 2,8 miljoen inwoners dat aan Rusland grenst, trotseert zowel zijn grote buur als het communistische China met verrassende resultaten.
De uitdaging van Litouwen
Het is vastbesloten om zich niet opnieuw te laten bezetten, ondanks de grote uitdagingen. Daarom heeft Litouwen het risico aanvaard om 4.000 NAVO-troepen op zijn grondgebied te stationeren om elke Russische agressie af te schrikken. Het heeft de dreigementen van China om het land economisch te verpletteren getrotseerd.
De strijd voor onafhankelijkheid
Litouwen leerde de waarde van moed toen het zijn onafhankelijkheid verkreeg. Na de val van het IJzeren Gordijn in 1989 verzette en verhinderde Rusland de onafhankelijkheid van Litouwen van de voormalige Sovjet-Unie. Toen het land zich onafhankelijk verklaarde, wachtte het tevergeefs op erkenning door Westerse landen. Tijdens deze strijd om erkenning toonden de Verenigingen voor de Verdediging van Traditie, Familie en Eigendom (TFP) Westerse steun door 5.212.580 handtekeningen te verzamelen die opriepen tot de onafhankelijkheid van Litouwen - een wereldrecord.
Klein land, grote vastberadenheid
Dit Russische verzet tegen de vrijheid van Litouwen bereikte zijn hoogtepunt toen de toenmalige president Michail Gorbatsjov op 13 januari 1991 tanks stuurde. Hun rupsbanden verpletterden ongewapende demonstranten in de hoofdstad Vilnius. Het incident resulteerde in de dood van 14 dappere Litouwers, maar gaf ook de aanzet tot de vastberadenheid van de natie en de uiteindelijke onafhankelijkheid. Gevoed door de petitie van steun zegevierde de kleine David over de Russische Goliath en trad toe tot de gelederen van vrije naties.
Buurland Rusland altijd een dreiging
Vastbesloten om nooit meer te vallen, is Litouwen een steunpilaar voor Oekraïne. De mensen weten dat hun land de volgende kan zijn als Rusland zegeviert in Oekraïne. Als lid van de NAVO doet Litouwen er alles aan om de oorlogsinspanningen te steunen, ondanks de intimidatie van zijn oorlogszuchtige buurman. Litouwen, Estland, Letland, Polen en Finland vormen nu de frontlinie in het verzet tegen Rusland. Er is moed voor nodig omdat de dreiging zo dichtbij is.
Een Litouwse burger tegenover een Sovjet-tank. Gorbatsjov bleek niet de vredesduif te zijn, maar bereid tot bruut geweld. Bron afbeelding: Andrius Petrulevičius / Wikimedia Commons.
Opstaan tegen China...
Opkomen tegen Rusland is logisch, gezien de precaire positie van Litouwen. De Baltische natie heeft echter ook indruk gemaakt op Europa en de wereld door een krachtig standpunt in te nemen tegen het communistische China, dat zich halverwege de wereld bevindt. Daar is veel moed voor nodig, aangezien China op veel gebieden de toeleveringsketens en de handel domineert.
...door Taiwan te steunen
De confrontatie van Litouwen met China begon in november 2021 toen de regering toestemming gaf voor een vertegenwoordigingskantoor voor Taiwan in Vilnius. Het kantoor moest dienen als een de facto ambassade voor de Taiwanese regering. Er bestaan wereldwijd veel van dit soort kantoren om de handel met deze belangrijkste technologiereus te vergemakkelijken.
Stoot tegen been van één-China-beleid
De zonde van Litouwen was om het kantoor de naam "Taiwan" te geven. De communistische Chinese regering erkent de term niet omdat deze insinueert dat het eiland geen deel uitmaakt van China. Ze staat erop Taipei, de hoofdstad van Taiwan, te gebruiken om haar één-China-beleid te bevestigen. Zelfs grootmacht Amerika buigt voor deze benaming.
Voor China is er maar één narratief: Taiwan is hun grondgebied. Foto door Yan Ke
China's snelle reactie
Toen Litouwen erop aandrong dat Taiwan recht had op een nationale identiteit buiten het één-China-beleid om, reageerde de Chinese regering snel, wraakzuchtig en totaal. China staakte alle handel met Litouwen, met onmiddellijke ingang. De communistische regering riep uit protest haar ambassadeur uit Vilnius terug en verbande de ambassadeur van Litouwen uit Peking. De schok van het Chinese handelsembargo was immens. In een geglobaliseerde wereld is een onmiddellijke ontkoppeling van China een grote klap voor elke economie. Litouwse bedrijven ervoeren een grote schok en stress toen ze op zoek gingen naar alternatieven voor Chinese goederen.
Poging om Litouwen tot voorbeeld te maken
China heeft nog nooit gereageerd op oppositie met iets van deze omvang. Litouwen was bedoeld als een les voor iedereen die de Chinese hegemonie durfde te doorkruisen. Zelfs westerse landen drongen er bij de Litouwers op aan om de boot van de internationale samenwerking, die in de loop der jaren zo zorgvuldig is ontwikkeld, niet te laten wankelen.
Lees ook: Waarom China's wereldheerschappij een ramp zal zijn
Het embargo werkt averechts
Het embargo was bedoeld om Litouwen te intimideren door het plotseling zonder veel grondstoffen en onderdelen van de toeleveringsketen te laten zitten. Het land merkte echter al snel dat anderen toekeken en bereid waren om te helpen.
Bondgenoten reageren
Australië, Japan en Zuid-Korea openden hun havens voor schepen die niet langer in China konden aanmeren. De handel met anderen in de Stille Oceaan groeide met 40 procent. Litouwen ontwikkelde zo'n bloeiende handelsrelatie met Singapore dat het er een ambassade opende. Landen leken geïnspireerd, niet geïntimideerd, door de moedige houding van de kleine David-natie aan de Baltische Zee. Vanwege het Litouwse verzet stemde de Europese Unie ermee in om handelsvergelding toe te staan tegen landen die strafmaatregelen nemen tegen haar lidstaten.
Lees ook: Europees leger een stap dichterbij?
Invloed verliezen
Om te profiteren van de handelsmogelijkheden in Oost-Europese landen, richtte China het forum 17+1 op. Het was ontworpen om de Chinese invloed in de regio te maximaliseren. Litouwen verliet het forum na het Chinese embargo.
Grote gevolgen
De harde behandeling van Litouwen door China leidde ertoe dat Letland en Estland dit voorbeeld volgden en het forum verlieten dat nu het 14+1 forum wordt genoemd. Andere Oost-Europese landen zijn nu sceptisch over de toekomst van het forum. De Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken beweerde onlangs dat "de 14+1 noch inhoud noch toekomst heeft". De Tsjechen tartten China nog meer door een parlementaire delegatie van 150 leden naar Taiwan te sturen. Ze regelden zelfs een grote wapendeal met de Taiwanezen.
De waarde van opstaan
Het intimidatieoffensief van Beijing mislukte en China heeft zijn sancties ingetrokken en weer volledige handelsbetrekkingen met Litouwen aangeknoopt, terwijl het zijn ambassadeur thuis hield. De aanstekelijkheid van het principiële voorbeeld van Litouwen heeft China gedwongen om de schade te beperken.
Litouwen is speerpunt tegen Rusland
Aan de andere kant heeft de acceptatie van 4.000 NAVO-troepen door Litouwen het kleine land een belangrijke speler gemaakt in de verschuivende geopolitiek van de regio. Litouwen is een voorbeeld voor de wereld vanwege zijn principiële bereidheid om de macht-is-rechtspolitiek te weerstaan. Het laat zien dat zelfs de kleinste naties, gewapend met grote moed en vastberadenheid, het kunnen opnemen tegen twee wereldmachten en toch kunnen gedijen.
Dit artikel is een vertaling en verscheen eerder op tfp.org.
Laatst bijgewerkt: 16 augustus 2023 16:18