Door warmtenetten los te koppelen van de gasprijs spant klimaatminister Rob Jetten het paard achter de wagen. (Beeld: screenshot uit De Hofbar)
Monopolistische warmtenetten: onbetaalbare energierekeningen voor burgers
Bij klimaatminister Rob Jetten mogen “de tandjes eruit”, vindt een gedupeerde burger van Rotterdam. De Rotterdammer zei dit - weliswaar schertsend - in het programma De Hofbar, maar intussen is de woede van veel sociale huurders in de grote steden authentiek.
Overstapt met toezegging
Geen wonder. Het klimaatsocialisme van de kabinetten Rutte maakt slachtoffers: de gedwongen afkoppeling van het aardgas komt grote groepen Nederlanders duur te staan, vaak sociale huurders met lage inkomens. Onder de toezegging dat het hun zeker niet meer geld zou kosten, hadden ze geen andere keus dan in 2022 vol wantrouwen over te stappen van aardgas op het warmtenet. Want dat zou ‘groen’ en goedkoop zijn.
Alle vrijheid kwijt
Dat betekende echter ook dat ze zich uitleverden aan een monopolist. En zelfs als de Autoriteit Consument en Markt (ACM) daar goed toezicht op houdt – wat aan twijfel onderhevig is – dan nog zit je in een situatie waarin je de vrijheid kwijt bent om uit te wijken naar een concurrent die eventueel meer waar voor je geld biedt. Of die zich klantvriendelijker gedraagt, met een betere service en een fatsoenlijke klachtenafhandeling. Je bent volkomen afhankelijk geworden. Zelfs bij regelrechte wanprestatie kun je niet weg.
Warmtenet: cv in het groot
Het idee van een warmtenet is eenvoudig: het is gewoon centrale verwarming maar dan op grote schaal, op het niveau van een wijk of een hele stad. Het water wordt op een centrale plaats verwarmd en door geïsoleerde buizen naar de woningen gestuurd. In Nederland bestond het op beperkte schaal, maar in de voormalige socialistische volksrepublieken en de Sovjetunie was het standaard.
Goedkoper door schaalvergroting
Het klimaatsocialisme ziet het nu als een goed middel om de ‘energietransitie’ door te drijven, hoewel het water van een warmtenet evengoed, net als bij een gewone cv, opgewarmd moet worden. Vanwege de schaalvergroting zou dat dan echter goedkoper kunnen en bovendien ‘duurzamer’, dat wil zeggen door middel van alternatieve energiebronnen als zon, wind of biomassa. Of door restwarmte van bedrijven.
Naheffingen, incassobureaus, deurwaarders
Tot zover de theorie. In de praktijk blijkt het anders te gaan. Zo worden op meerdere plaatsen in het land sociale huurders, die vaak al met tegenzin van het gas zijn afgestapt, maar destijds gelijmd werden met de toezegging dat het niet duurder zou worden, geconfronteerd met fors opgelopen rekeningen, naheffingen, en tenslotte zelfs incassobureaus en deurwaarders. De oorzaak daarvan zou de gestegen gasprijs zijn en de prijs van stadswarmte zit daaraan gekoppeld.
Ook torenhoge vaste kosten
Het energieverbruik heb je zelf nog in de hand. Maar energieleveranciers brengen ook vaste kosten in rekening. En ook die blijken fors gestegen. Zo heeft Vattenfall in Amsterdam-Noord de vaste kosten per 1 januari met een derde verhoogd, tot 796 euro per jaar, meldt de Volkskrant. Vattenfall zegt niet anders te kunnen omdat het zelf tegen hogere kosten aanloopt voor materiaal en personeel.
Pas op de plaats met warmtenet
De energieleverancier benadrukt bovendien dat het opzetten en laten functioneren van het warmtenet, zelfs op basis van goedkope restwarmte van afvalverbranding, toch een heel dure zaak is. Warmtenetten zijn onder de huidige omstandigheden niet meer rendabel te maken, geeft ook de Haagse wethouder energietransitie Arjen Kapteijns van Groenlinks toe. Hij maakt pas op de plaats.
Warmtenet losmaken van gasprijs
Hoogleraar energietechnologie David Smeulders (TU Eindhoven) vraagt zich echter af of de ACM niet veel strenger toezicht zou moeten houden op de prijsopbouw. Het is natuurlijk wel vreemd dat terwijl een energieleverancier zelf profiteert van goedkope warmte, hij bij de burgers de hoog opgelopen gasprijs in rekening brengt. Smeulders twijfelt echter ook aan de wijsheid van de reparatiewetgeving die minister Rob Jetten er nu ijlings door probeert te krijgen. Die moet de koppeling doorknippen tussen de energieprijs van warmtenetten en de gasprijs.
‘De rem gaat juist van energieprijs af’
Helaas is dit geen verbetering, maar een verslechtering, legt Smeulders uit. “Nu heb je in ieder geval nog één rem: dat is die gasprijs. Die rem is straks weg. Dat betekent dat een gas- of warmtebedrijf dat een prijsverhoging wil, straks gewoon naar de ACM stapt.” De ACM zou die nieuwe prijs dan moeten controleren “maar heeft nu al heel weinig mankracht om te kijken of die onderbouwing echt klopt. Ik zie daar grote problemen komen.” Met andere woorden, als het de ACM nu al niet lukt “zijn tanden te laten zien”, zoals minister Jetten zegt, en om de warmteprijs in de hand te houden, waarom straks dan wel? Bovendien zijn de huidige slachtoffers daar niet mee geholpen.
Laatst bijgewerkt: 29 maart 2024 11:31