Hoe het gasverbod tot gedwongen nering leidt. En tot wanhopige burgers
Het kabinet Rutte III heeft met het Klimaatakkoord ons land een molensteen om de nek gehangen. In 2050 moeten alle woningen van het gas af. We hebben het dan over ruim 7 miljoen woningen en 1 miljoen andere gebouwen. Bovendien moeten die dan aanvullend goed geïsoleerd zijn en overgeschakeld zijn op een andere, vermeend ‘duurzamere’ warmtebron.
Wijksgewijs
Steeds meer rijst echter het beeld op dat het aardgasverbod – ondanks of juist door de dreigende mislukking – een ongekende last voor de bevolking gaat worden. Niet zij, maar de energieleveranciers, die zich in het kader van het klimaat op allerlei manieren met de overheid verstrengelen, hebben er voordeel van. Zoals journalist Syp Wynia twittert: “Het wordt steeds duidelijker dat Nederland als enige land ter wereld dat gasverbod om maar één reden opdringt: om onmachtige burgers wijksgewijs de zakken te laten vullen van slecht presterende, prijsopdrijvende monopolisten met hun warmtenetten waar klanten niet van af kunnen.”
‘Onwilligen’
Dus is er verzet. Maar ook bij de overheid neemt de grimmigheid toe, blijkt uit besloten overleg. “Uiteindelijk moeten we een keer met de stok aan de slag”, stelt daar een adviseur energietransitie – iemand die aan het gasverbod verdient dus – in een uitgelekt gesprek met de gemeente Amsterdam en warmteleverancier Vattenfall. De partijen komen overeen dat “dwang op een gegeven moment nodig zal zijn”. Daarom moeten voor de “laatste achterblijvers” de benodigde “juridische instrumenten” ontwikkeld worden om ook die “van het aardgas af te halen”. Belangrijk, aldus de samenzweerders, is in wijken meerderheden te creëren, zodat “onwilligen” geen andere keuze hebben dan samen met de meerderheid op stadsverwarming over te stappen.
Coronacrisis
Zo gaat Amsterdam dus met uw vrijheid om. Maar te vrezen valt dat deze GroenLinkse gemeente eerder trendsetter is dan een aberratie. In Utrecht zagen we eerder soortgelijke tendensen. Cultuur onder Vuur heeft hier van meet af aan voor gewaarschuwd. In ons boek Groen is het nieuwe rood laten we zien dat radicale ecologie een Paard van Troje is dat met name de linkse partijen ons land hebben binnengebracht, als nieuwe verpakking voor het failliet socialisme. Maar ze slagen erin daarmee ook andere partijen, zoals de ooit ‘liberale’ VVD op sleeptouw te nemen. Voor socialistisch en progressief-liberaal links is bovendien de coronacrisis een prachtige aanleiding om een noodtoestand af te kondigen, die overheden van de ‘onontkoombare’ bevoegdheden zal voorzien om alle problemen, klimaat, corona en vermeend sociaal onrecht in één klap autoritair op te lossen: de Big Reset. Een mooie gelegenheid om terloops oude socialistische wensdromen als het basisinkomen, verregaande nationalisering en wereldbestuur te realiseren.
Storingen en tekorten
Zover is het nu nog niet. Zoals zo vaak bij linkse plannetjes, wil de vervelende werkelijkheid niet meewerken. De problemen van de ‘energietransitie’ stapelen zich op. Bij de burgers welteverstaan, die van de mislukkingen de rekening gepresenteerd krijgen, zowel letterlijk in de vorm van veel hogere energiekosten dan ze gewend waren als in de vorm van allerlei storingen en tekorten. Het ergste is dat burgers deze collectieve energieregelingen opgedrongen worden. Vooral bij nieuwbouw heb je geen keus. Je hebt dan niet eens een gasaansluiting meer, en dus moet je wel meedoen aan een of andere alternatieve warmtevoorziening.
‘Verminderde levering’
Een van die collectieve systemen is het WKO-systeem (Warmte Koude Opslag, op basis van het grondwater), maar zoals een uitzending van Radar (van 8 februari 2021) laat zien: werkelijk uit het hele land regent het klachten daarover. Om de haverklap zijn er storingen, waardoor de verwarming of het warm tapwater zomaar uitvalt. Ook kun je last krijgen van zogenaamde ‘verminderde levering’: het water wordt niet op de gewenste temperatuur aangeleverd. Compensatieregelingen zijn zo ontworpen dat je er niets aan hebt. Je hebt bijvoorbeeld pas recht op vergoeding nadat de warmte langer dan vier uur achtereen uitvalt. Als dat drie uur is, maar wel om de andere dag, krijg je dus niks.
Vergunning
Daarbovenop krijgt je ook nog te maken met huizenhoge rekeningen voor vastrecht en verbruikskosten. Bezwaar maken helpt niet, want de energieleveranciers zeggen zich te houden aan de warmtewet. Als consument kun je dan geen kant op. De gemeente heeft één warmtebedrijf aangewezen die het warmtenet mag exploiteren waardoor je afhankelijk bent van deze partij. Bovendien geven gemeenten vergunningen af voor zeer hele lange termijn, wel tot dertig jaar. De energieleverancier loopt met zo’n contract wel binnen. Wat kunnen hem klagende consumenten nog schelen? Er is wel een officiële toezichthouder, de Autoriteit Consument en Markt (ACM), maar die lukt het ook niet greep op de zaken te krijgen..
Zeewarmtecentrale
Radar laat de wanhoop zien van burgers in Duindorp bij Den Haag. Daar is Vestia gaan experimenteren met een zeewarmtecentrale. Het ding werkt slecht en kost de aangesloten burgers het dubbele van een gewone energierekening. Vestia is inmiddels onder druk van de klagende klanten toch maar overgestapt op een WKO-systeem. Maar voor de afnemers is dat van de regen in de drup. “ We zijn er nog lang niet” , vertelt Andrew in de uitzending. De storingen blijven. Of je warm water krijgt moet je maar afwachten. En met kleine kinderen kun je ook niet even naar de buren, want die zitten op hetzelfde systeem. Bizar detail: noch voor de opgedoekte zeewarmtecentrale, noch voor het huidige WKO-systeem heeft Vestia het nodig gevonden een vergunning aan te vragen. Werk aan de winkel voor ACM?
Alternatief
De oude warmtewet uit 2014 blijkt uit al deze toestanden dus totaal niet te voldoen. Daarom wordt gewerkt aan een nieuwe. Maar volgens David Smeulders, hoogleraar Energietechnologie aan de Technische Universiteit Eindhoven, is ook die nieuwe wet nog veel te veel op de leveranciers afgestemd: “In de nieuwe warmtewet is er geen waarborg dat de prijzen voor bestaande aansluitingen niet zullen stijgen”, aldus Smeulders. “ Ook in het aanbestedingsproces zou het goed zijn als het consumentenperspectief wordt meegenomen.” Vereniging Eigen Huis wil dat wooneigenaars altijd een alternatief moeten krijgen bij het warmtenet: dat lijkt inderdaad de beste manier om een heilzaam element van concurrentie te bewaren en om monopolistisch wangedrag van energieleveranciers te beperken. Maar ja, gedwongen nering is een socialistisch ideaal, bij voorkeur bij een staatsbedrijf. En groen is het nieuwe rood. Dus waarom zou de groene staat zichzelf wel concurrentie aandoen?
Laatst bijgewerkt: 3 januari 2024 07:43