Merkel, Poetin, Erdogan en Macron tijdens een persconferentie in 2018. Westerse leiders hebben in hun naïviteiten verdragen gesloten met Rusland en daarmee een militair-industriële grootmacht geschapen. Bron afbeelding: Kremlin.
Van Lenin tot Poetin: hoe het Westen de Russische macht heeft opgebouwd
Françoise Thom onthult het schandaal van de overeenkomsten die het Kremlin hebben bewapend.
Westen trapt in Russische roofmethodes
In twee essays die in september 2025 zijn gepubliceerd op Desk Russie, bewijst de historica dat een eeuw van handel met Moskou – van Lenin tot Poetin – niet heeft gediend om het Russische volk te verheffen, maar om zijn dictators te versterken: Ford-fabrieken, Siberische gasleidingen, Mistral-contracten... allemaal misbruikt voor het arsenaal van het Kremlin. Ze ontkracht de mythe van de “vredestichtende handel”: het Westen verleiden, voor zich winnen en vervolgens beroven is de vaste methode van Moskou. Elke Westerse generatie trapt er weer in; zonder de handel te koppelen aan waarheid en vrijheid, wordt handel medeplichtigheid aan het kwaad.
Françoise Thom
Soms komt de geschiedenis, zorgvuldig begraven onder archieven en officiële toespraken, plotseling weer naar boven en zet ze onze zekerheden op hun kop. Dat is wat Françoise Thom, een Franse historica, docent Russisch, specialist in de USSR, die aan de Sorbonne heeft gedoceerd en in de jaren zeventig vier jaar in de Sovjet-Unie heeft doorgebracht, zojuist heeft gedaan. Haar grondige kennis van het communistische systeem, gevoed door archieven en persoonlijke herinneringen, geeft haar een des te scherpere toon omdat ze zich niet laat hinderen door diplomatieke fabeltjes.
Lees ook: Rusland rehabiliteert Stalin met standbeelden en historisch revisionisme
Twee essays die mijlpalen zijn
In september 2025 publiceerde ze op de website Desk Russie – een denktank van Russische en Oost-Europese academici en dissidenten, bekend om het waarschuwen van de publieke opinie voor het Russische imperialisme en de desinformatie van het Kremlin – twee lange essays die een mijlpaal zouden moeten worden: – op 7 september 2025, “Economische uitwisselingen, een miskend wapen in de hybride oorlog van het Kremlin tegen het Westen. I: De leninistische voetafdruk”; – op 28 september 2025, “... II: De besmetting”.
Een eeuw van illusies
Deze twee goed gedocumenteerde teksten beschrijven meer dan een eeuw van illusies: hoe de Russische machthebbers, van Lenin tot Poetin, de handel met het Westen niet hebben gebruikt om hun volk te ontwikkelen, maar om hun regime te versterken en hun tegenstanders te verzwakken. Deze stelling lijkt schokkend, maar dat is ze alleen omdat ze blootlegt wat de diplomatieke taal lange tijd met eufemismen heeft verhuld.
Lenin reikte Westerse industriëlen de hand
Françoise Thom begint in 1918. Het bolsjevistische Rusland is dan uitgeput, maar Lenin beseft dat hij zich kan handhaven als hij erin slaagt Westerse knowhow aan te trekken. Hij stak daarom de hand uit naar Duitse, Britse, Franse en Amerikaanse industriëlen. Maar achter de glimlach schreef hij privé aan Kamenev: “Ons monopolie op de buitenlandse handel is een beleefde waarschuwing: mijn beste vrienden, er zal een moment komen dat ik jullie hiervoor zal ophangen.” In een andere brief vertrouwt hij toe dat het nodig is “de hebzucht van de kapitalisten uit te buiten om voordelen af te dwingen die onze positie zullen versterken.” Daarmee is alles gezegd: samenwerking is slechts een tactische schijnvertoning.
Naïeve opstelling ten opzichte van het Kremlin
De democratieën blijven echter geloven in de beschavende deugden van de markt. De Britse premier Lloyd George verklaart in maart 1920: “We zijn er niet in geslaagd Rusland met geweld uit zijn waanzin te halen; ik geloof dat we het kunnen redden door handel... We moeten anarchie bestrijden met overvloed.”. De naïviteit van deze uitspraak vat het misverstand samen dat een eeuw lang de betrekkingen tussen Oost en West zal achtervolgen: het Westen schrijft zijn eigen intenties toe aan het Kremlin; het Kremlin ziet het als een machtsinstrument.
Westerlingen hielpen Sovjetindustrie
Hetzelfde patroon herhaalt zich. In de jaren 1920-1930 investeren Duitsland en Engeland massaal; vervolgens haalt Stalin Westerse giganten naar Rusland: Ford ontwerpt de autofabriek van Gorki; industrieel architect Albert Kahn Inc. houdt toezicht op de bouw van meer dan 520 fabrieken; General Electric levert turbines en generatoren. Zodra de knowhow was geabsorbeerd, verzon het regime sabotageprocessen: het proces van Chakhty (1928) en de zaak Metropolitan-Vickers (1933) troffen Sovjetingenieurs en Britse expert. De boodschap was duidelijk: bedankt voor de technologie, jullie kunnen vertrekken... of worden aangeklaagd.
Moskou versterkt zijn arsenaal
Na 1945 verandert het decor: er wordt gesproken over “ontspanning” en “vreedzame coëxistentie”. Maar de door Thom aangehaalde documenten onthullen de strategische continuïteit. Een Oost-Duits memo van 26 april 1968 schrijft voor: “We moeten de invloedrijke Europese economische elites voor ons winnen door middel van samenwerking en de Amerikaanse invloed verminderen.” Grote Oost-West-contracten – de Fiat-Togliatti-fabriek (1966), het KamAZ-complex, Siberische gasleidingen – zorgen voor de overdracht van civiele en militaire technologieën (dual-use) en voeden de opkomst van het Sovjet-militair-industrieel complex. Het Westen geloofde het conflict te kunnen bezweren door middel van onderlinge afhankelijkheid; Moskou versterkt zijn arsenaal en verdeelt zijn tegenstanders.
Lees ook: 8 feiten over Rusland en de oorlog in Oekraïne
Rusland aan het infuus
De ineenstorting van de USSR in 1991 geeft hoop op een ommekeer. Maar onder Boris Jeltsin leeft de Russische staat “aan de infuus”: de plannen van het IMF en de Wereldbank injecteren 66 miljard dollar; terwijl tegelijkertijd 150 tot 200 miljard verdampt via offshorekanalen. Uit de door PwC uitgevoerde audit blijkt dat de Centrale Bank van Rusland via een op Jersey gevestigde dekmantelmaatschappij (FIMACO) speculeerde op haar eigen schuld om haar reserves te verdoezelen. Aanklager Joeri Skuratov, die deze verduisteringen aan de kaak probeert te stellen, wordt in de val gelokt door een “kompromat” op televisie, opgezet door de FSB onder leiding van Vladimir Poetin; het onderzoek wordt begraven.
"We moeten ze wurgen"
Eenmaal aan de macht, nam Poetin zonder omwegen zijn verantwoordelijkheid: in 2008 verklaarde hij dat de absolute prioriteit lag bij “het verwerven van geavanceerde wetenschappelijke en technologische capaciteiten.”. Later liet hij deze brutale uitspraak vallen: “We moeten ze wurgen... ik zeg dit zonder aarzelen”, gericht tegen Westerse bedrijven die werden gezien als potentiële vijanden van de Russische staat. Het mechanisme blijft ongewijzigd: eerst verleiden, kapitaal en knowhow verwerven, vervolgens de voorwaarden verscherpen en in beslag nemen.
Frankrijk sterkt de Russische krijgsmacht
De overeenkomst van 2011 over de Mistral-aanvalsschepen die door Frankrijk voor de Russische marine werden gebouwd, wordt omschreven als “de grootste overdracht van gevoelig militair materieel van het ene land naar het andere in de geschiedenis.” Na 2014 worden, ondanks het Europese embargo, Franse onderdelen (Thales, Safran) gebruikt om Russische tanks en vliegtuigen te moderniseren. In 2022 moet de Renault-groep, gevangen tussen sancties en druk, haar meerderheidsbelang in AvtoVAZ (Lada) voor een symbolische roebel afstaan; in hetzelfde jaar neemt Moskou buitenlandse activa – Danone, Carlsberg, de projecten Sakhaline-I en II – in beslag bij presidentieel decreet.
Handel al voortzetting van oorlog met andere middelen
Dit verhaal, doorspekt met directe citaten, onthult een constante die onze samenlevingen liever vergeten: de Russische leiders beschouwen handel als een oorlogsmiddel en de naïviteit van hun partners als een strategische hulpbron. Elke Westerse generatie denkt een nieuw begin in te luiden; elke generatie stuit op hetzelfde scenario: beloften van samenwerking, kapitaaloverdrachten, interne verdeeldheid, gevolgd door juridische intimidatie en plundering. Het herlezen van deze archieven wekt een onbehaaglijk gevoel op: achter de handdrukken en de toespraken over vrede door handel schuilt de waarschuwing van Lenin: “Er zal een moment komen dat ik jullie hiervoor zal ophangen.” Dat is geen grap: het is een methode.
Handel is niet neutraal
En aangezien dit artikel gericht is aan katholieke lezers die gehecht zijn aan het geloof en gerechtigheid, is het nuttig om eraan te herinneren dat het Evangelie ons waarschuwt: “Weest dus voorzichtig als de slangen, en eenvoudig als de duiven.” (Mt 10, 16). De sociale leer van de Kerk is geen vrome optie: ze werpt licht op het economische leven. Ze herinnert ons eraan dat handel niet neutraal is; ze moet altijd gericht zijn op de waardigheid van de mens, het algemeen welzijn, de vrijheid van naties en de waarheid.
Medeplichtigheid aan het kwaad
Economische samenwerking die in feite dient om een volk te onderdrukken, een oorlogsmachine te voeden of leugens in stand te houden, wordt medeplichtigheid aan het kwaad, ook al lijkt ze op korte termijn winstgevend. We kunnen niet volstaan met het uitwisselen van kapitaal en technologieën zonder ons af te vragen wat het doel van deze uitwisselingen is. De christen is geroepen om winst en waarheid met elkaar te verbinden; hij mag nooit de ogen sluiten voor de morele prijs van wat hij financiert.
We moeten Oekraïne steunen
Deze helderheid leidt niet tot wanhoop: ze nodigt uit tot waakzaamheid en hoop. We kunnen er nog steeds voor kiezen om transparante en omkeerbare partnerschappen te bevorderen, strategische afhankelijkheden te weigeren die onze veiligheid en vrijheid in handen geven van een roofzuchtig regime, gekwetste volkeren te steunen – in de eerste plaats Oekraïne – en ook die Russen die, met gevaar voor eigen leven, weigeren de leugen te dienen.
Gerechtigheid uitdragen
Ten slotte, en vooral, kunnen we bidden dat de waarheid zegeviert: “De waarheid zal u bevrijden” (Joh. 8:32). Op dit discrete slagveld dat de wereldeconomie is, mag de christen nooit ophouden met het uitdragen van gerechtigheid, waarheid en naastenliefde. Daar, meer dan in contracten en cijfers, wordt de ware overwinning behaald.
Dit artikel verscheen eerder op tfp-france.org. Bekijk het origineel voor bronvermeldingen en voetnoten.
Laatst bijgewerkt: 20 oktober 2025 20:58