Zelfs het oer-Hollandse Boskalis (bagger-, bergings- en zeesleepbedrijf) overweegt nu het in Nederland voor gezien te houden. (Foto: Wikipedia)
Kippen met gouden eieren verlaten Nederland. De rest slachten we zelf wel
Het gaat hard met de-industrialisering van Nederland. Zelfs baggeraar en zeesleper Boskalis (van origine een oer-Hollands bedrijf uit Sliedrecht dat zich ‘koninklijk’ mag noemen, met een kroontje op het logo) kondigt nu een mogelijk vertrek uit Nederland aan. Het brengt al een deel van het hoofdkantoor over naar het Midden-Oosten. Dit terwijl het bedrijf recordwinsten boekt.
Snelle verslechtering ondernemingsklimaat
De aankondiging komt een dag nadat chipmachinegigant ASML met vertrek uit Nederland dreigde, terwijl inmiddels multinationals als Shell, DSM-Firmenich en Unilever al vertrokken zijn. Deze bedrijven verplaatsen hun hoofdkantoor of vertrekken om redenen die uiteenlopen, maar die wel stuk voor stuk bijdragen aan de snelle verslechtering van het vestigingsklimaat. Op betaalbare energie aangewezen industrie als de aluminiumfabriek Aldel (Damco Aluminium Delfzijl) moest sluiten, terwijl vorig jaar ook Shell, BP, Air Products, Dow en Yara (de grootste kunstmestfabriek van Europa in Sluiskil) waarschuwden voor verlies aan banen of erger.
Zwartmaken van nationale bedrijfstakken
Tegelijk brengen het klimaat- en milieubeleid en de energiepolitiek ook bedrijfstakken in het gedrang die minder makkelijk kunnen vertrekken dan multinationals, omdat ze nu eenmaal aan het land gebonden zijn zoals de glastuin- en tuinbouw en de landbouw en veeteelt. Erger nog, het lijkt beleid deze voor de Nederlandse voedselzekerheid, economie en identiteit zo belangrijke bedrijven in kwade reuk te brengen als zijnde te ‘vervuilend’ en te zeer beslag leggend op de ruimte en daarom voor te dragen voor opdoeking, zoals Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank onlangs voorstelde.
Stroom laagopgeleide asielzoekers
“Denk aan het overvolle wegennet, aan het elektriciteitsnet, de fysieke ruimte, de CO2-ruimte, de stikstofruimte, zo kunnen we doorgaan”, zei Knot toen in het programma Buitenhof. Het had voor de hand gelegen Knot de vraag te stellen hoe zich dit alles verhoudt met de stroom aan (meestal laag opgeleide) asielzoekers die Nederland binnenkomen, die eveneens de nationale financiën en infrastructuur onder druk zetten en het woningtekort verergeren, maar daar – in tegenstelling tot bijvoorbeeld de glastuinbouw - niets tegenoverstellen. Maar blijkbaar komen zulke vragen, hoe voor de hand liggend ook, bij de NPO niet op.
Nederland op de schop
Nederland lijkt gegijzeld door een bestuurlijke klasse die gevangen zit in groepsdenken, maar wel de macht strak naar zich toegetrokken houdt met een beroep op een vermeend klimaatprobleem. Onder die dekmantel is zij bezig Nederland op de schop te nemen. De gevolgen daarvan worden met de dag voelbaarder. De Oekraïne-oorlog, de sancties (waardoor we het goedkope en schone Russische gas mislopen) en de desastreuze gevolgen daarvan voor de eigen economie, hebben de problemen alleen maar verder aangescherpt. Belastingverhogingen, ook voor de gewone burger, zijn dan onvermijdelijk.
Knots maakbaarheidsdroom
Ironisch genoeg droeg Knot als alternatief voor het opdoeken van de glastuinbouw bedrijven als ASML aan (dat nu dus, weggelokt door Frankrijk, juist vertrek blijkt te overwegen), alsof je die zomaar uit de grond stampt en of je anderzijds traditionele Nederlandse bedrijven kunt vernietigen, en daar dan vanzelf wel nieuwe, even rendabele bedrijvigheid voor terugkrijgt (samen met, in diezelfde fantasie, nieuwe woonwijken of zelfs hele steden voor de met honderdduizenden per jaar binnenstromende migranten). De werkelijkheid achter Knots maakbaarheidsdroom: menig kip met gouden eieren is al gevlucht, velen overwegen het, en op degenen niet kunnen vluchten lijkt Nederland zelf gebrand om korte metten te maken. Boeren en vissers kunnen daar van meepraten.
Boskalis: rechtspositie onzeker geworden
ASML speelt ook het plan van Pieter Omtzigt parten om belastingvoordelen voor expats (waar de chipsmachinemaker het vooral van moet hebben) in te perken. Boskalis zit dan weer iets heel anders dwars: de aanscherping van een nieuwe wet op maatschappelijk verantwoord ondernemen, waardoor de baggeraar onvoorzien in het verdachtenbankje terecht kan komen. “Rechtszekerheid is voor ons als mondiaal opererend bedrijf het belangrijkst. Maar als ik terugkijk op het afgelopen jaar is die rechtszekerheid voor bedrijven in Nederland nog onzekerder geworden”, zegt Peter Berdowski, de topman van Boskalis, in De Telegraaf. Het maritieme concern werkt in het buitenland samen met andere partijen. Wanneer de rechtspositie van Boskalis niet zeker is, gaat dat niet meer en loopt het concern opdrachten mis.
Progressieve rechtspraak
Maar ook linkse en ‘progressieve’ rechtspraak
bedreigt het bedrijfsleven. Denk aan het voorgekookte Urgenda-vonnis
van de Hoge Raad (2019) en het arrest tegen Shell (2022). Nederlandse
rechters laten steeds vaker het oor hangen naar actiegroepen, die in feite een procedeerprivilege hebben, en
spreken bovendien geen recht vanuit het Nederlands belang maar liever
vanuit internationale verdragen (waarvan de democratische
onderbouwing per definitie veel zwakker is dan van de nationale
wetgeving). Berdowski, die eerder al scherpe waarschuwingen van vertrek aan de politiek afgaf: “Voor ons zou het een risico zijn dat de
Nederlandse rechtspraak extraterritoriale werking boven de
civielrechtelijke afspraken stelt. Dat is een nachtmerrie voor ons.”
Lees ook: Nieuwe kabinet moet eind maken aan de partijdigheid van de staat bij klimaatrechtszaak
‘Kostenplaatje wind op zee komt niet rond’
Pikant is evenwel dat Boskalis ook goed verdiend heeft aan ‘klimaatopwarming’. Maar nu ziet het de markt voor wind op zee afkoelen. Investeerders lopen ervan weg. Dat komt doordat de werkelijke kosten veel hoger uitpakken dan oorspronkelijk gedacht, met name de transportkosten. Daar kwam klimaatminister Rob Jetten vorig jaar ook achter, nog afgezien van de problemen (en dus extra kosten) die de ‘wiebelstroom’ uit windturbines voor het hele net oplevert. Groene maakbaarheidsdromen blijken weer eens niet erg werkelijkheidsbestendig. Het doel 21 gigawatt van wind op zee te halen in 2030 gaat niet gehaald worden, voorziet ook Berdowski, tenzij de stroomprijs omhoog gaat.
Kosten off-shore windenergie verdubbelen
“Anders komt het kostenplaatje eenvoudigweg niet rond. Iemand zal het moeten ophoesten”, aldus de topman van Boskalis. “We zien in alle landen dat het moeilijk is om de windenergie op de plek te krijgen waar het moet zijn. In het VK en Duitsland moeten nu enorme transportleidingen worden aangelegd, want waar de wind op zee aan land komt, zitten weinig bedrijven en mensen. Ook is de netcapaciteit niet berekend op deze pieken.” Zoals ook minister Jetten vorig jaar aan de Tweede Kamer moest melden, zullen de kosten al met al oplopen op tot zeker het dubbele van wat oorspronkelijk was berekend.
Laatst bijgewerkt: 8 maart 2024 09:27
