Hoe de theorie van rechtvaardige oorlog verdraaid wordt tot een theorie van gerechtvaardigde overgave
In de Verenigde Staten klinkt steeds luider de oproep aan Oekraïne om de strijd te staken. De Amerikaanse katholieke publicist John Horvat II betoogt dat de aangevallen natie onze steun blijft verdienen.
De Kerkleer geeft kracht
Het is trendy om de leer van de Kerk aan te halen wanneer je commentaar geeft op politieke zaken en buitenlands beleid. De toegevoegde autoriteit van de katholieke Kerk geeft kracht, zekerheid en geloofwaardigheid aan politieke meningen. Zo vinden deze citaten hun weg naar het oorlogsdebat in Oekraïne. Terwijl de onrechtvaardige aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne voortwoedt, zoeken functionarissen en influencers naar manieren om een "realistische" regeling onder minder dan ideale voorwaarden te rechtvaardigen.
Rechtvaardige oorlog
Sommigen halen ten onrechte de 'theorie van de rechtvaardige oorlog' aan die gebaseerd is op de heilige Augustinus en de heilige Thomas van Aquino. De theorie definieert de voorwaarden waaronder christelijke naties rechtvaardige oorlogen kunnen voeren. Meestal worden vijf voorwaarden genoemd: gegronde reden, verklaring door wettige autoriteit, goede intentie, uitputting van alle vreedzame opties en een redelijke kans op succes.
Lees ook: Wat zegt Sint-Thomas van Aquino, middeleeuws theoloog, over immigratie?
Het recht staat aan de kant van Oekraïne
In het geval van Oekraïne staat de theorie van de rechtvaardige oorlog duidelijk aan de kant van de binnengevallen natie. Het rechtvaardigt vooral het gebruik van geweld uit zelfverdediging tegen een agressor. Een land dat lijdt onder een invasie heeft een rechtvaardige reden om zich te verzetten en terug te vechten. Weinigen durven het oneens te zijn met de stelling dat Oekraïne voldoet aan de voorwaarden voor verzet tegen een invasie. Toen Russische tanks al schietend op Kiev afkwamen, hadden de Oekraïners het volste recht om terug te schieten.
Redelijke kans op succes
Sommigen betwisten nu echter het recht van de natie om een rechtvaardige oorlog te voeren, omdat ze zeggen dat de oorlog niet langer voldoet aan de voorwaarde van een redelijke kans op succes. Deze slogan wordt overal herhaald terwijl politici een manier proberen te vinden om alles snel af te ronden.
Oekraïense capitulatie als 'oplossing'
De nieuwe theoretici van de rechtvaardige oorlog beweren dat Oekraïne te maken heeft met een enorme vijand, weinig bondgenoten en absoluut geen kans heeft om de oorlog te winnen die het land is opgedrongen door de Russische invasie van februari 2022. Ze beweren dus dat de rechtvaardige oorlogstheorie vereist dat Oekraïne zich overgeeft om zijn volk te behoeden voor voortdurend lijden.
J.D. Vance
"Het is immoreel om oorlogsgeweld te ontketenen als doelen niet bereikt kunnen worden, hoe rechtvaardig die doelen ook zijn", schrijft R.R. Reno bijvoorbeeld in First Things. Een andere verklaring sluit aan bij Reno's gevoelens: "De Russen hebben een enorm numeriek voordeel in mankracht en wapens in Oekraïne, en dat voordeel zal blijven bestaan, ongeacht verdere westerse hulppakketten," twittert vicepresident J.D. Vance op X.
Kerkvervolging in bezet Oekraïne
Oekraïne ontketent geen oorlogsgeweld. Integendeel, het land ontvangt dit geweld. Bovendien is het doel zichzelf te verdedigen tegen een existentiële bedreiging door een tegenstander die beweert dat Oekraïne geen recht heeft op soevereiniteit en, nog belangrijker, klaar staat om zijn katholieke Kerk te onderdrukken . Als we er niet in slagen de agressor te verslaan, betekent dit de vernietiging van het geloof in Oekraïne en misschien wel van de natie.
Het precedent: invasies lonen
De redenering voor onderwerping aan Rusland is niet alleen gebrekkig in de concrete toepassing, maar ook in de theorie. Afgezien van de huidige oorlog creëert een beleid van toegeven aan de harde realiteit van massaal geweld, een nieuwe en onaanvaardbare theorie. Het stuurt een boodschap die de katholieke theorie van rechtvaardige oorlogsvoering verandert in een theorie van rechtvaardige overgave.
Een wereld van naakte machtsuitoefening
In zijn uiteindelijke consequenties zou elke agressieve wereldmacht onderwerping kunnen eisen op basis van de veronderstelde "onmogelijkheid" van verzet. In zo'n wereld heerst overweldigende ruwe macht. Might is right. Oorlog wordt een wiskundige, geen morele berekening. Opkomen tegen agressie is een oefening in zinloosheid, niet in rechtvaardigheid. De wereld kan worden opgedeeld in onderdanige invloedssferen.
Kleinere naties
Voorstanders van deze nieuwe theorie beweren dat het overeenkomt met de feiten ter plaatse, die misschien niet mooi zijn maar wel de harde realiteit weerspiegelen. De lessen van de geschiedenis bewijzen het tegendeel. Kleinere naties zijn altijd kwetsbaar geweest voor de brute kracht van grotere machten. Net zoals individuen niet kunnen overleven zonder de samenleving, hebben naties ook andere naties nodig. Daarom hebben deze kleinere naties altijd hun toevlucht kunnen nemen tot andere naties door middel van verdragen en overeenkomsten die een tegenwicht vormen voor de dreiging van massaal geweld.
Lees ook: Klein Litouwen tart reusachtig Rusland en China
Humanitaire steun
Waar mogelijk hebben machtigere naties de plicht om solidair te hulp te komen aan mensen die onrecht wordt aangedaan. Deze hulp kan de vorm aannemen van humanitaire, diplomatieke of militaire steun. Er hoeven niet altijd strijdkrachten ter plaatse aan te pas te komen.
Afschrikmiddel voor de agressor
Paus Pius XII verwees naar de katholieke leer en stelde: "Door solidariteit zijn alle naties verplicht om deel te nemen aan deze verdediging en mogen ze de aangevallen natie niet in de steek laten. De verzekering dat deze collectieve plicht niet verwaarloosd zal worden, dient als een afschrikmiddel voor de agressor en helpt daarom oorlog te voorkomen, of op zijn minst, in het ergste geval, het lijden te verkorten." Zo wordt een "redelijke kans op succes" tegen Rusland mogelijk.
Afghanen verdreven de Sovjets
Inderdaad, kleinere volkeren hebben Rusland verslagen met de hulp van bevriende naties. Een voddig Afghaans verzet, gesteund door Amerikaanse wapens, dwong bijvoorbeeld de aftocht van het bezettende Sovjetleger. Het Litouwse volk, dat alleen op de morele steun van het Westen rekende, slaagde er in 1991 in om onafhankelijk te worden van de Sovjet-Unie.
De wil om te vechten telt...
De sleutel tot het winnen van oorlogen is niet een enorm numeriek voordeel. Het gaat erom welke partij de grootste wil heeft om te vechten en haar volk te verdedigen. Het hangt vaak af van smeekbeden om Gods hulp. Sterker nog, de meeste beroemde veldslagen uit de geschiedenis worden herinnerd omdat de overwinnaars de "onmogelijkheid" van verzet onder ogen durfden te zien - Thermopylae, Covadonga, Lepanto, Wenen, Belgrado en talloze andere. Grotere machten leden massale nederlagen omdat ze geconfronteerd werden met een superieure wil om te vechten. Een echte rechtvaardige oorlogstheorie moet vragen dat deze overwegingen worden afgewogen in plaats van uit te gaan van een beleid van gerechtvaardigde overgave.
...En Oekraïne toont die wil
Terugkerend naar Oekraïne: de afgelopen drie jaar hebben aangetoond dat het land wil vechten tegen "onmogelijke" verwachtingen. De natie heeft uitstekende resultaten geboekt. Het heeft de vijand enorme verliezen toegebracht en doet dat nog steeds. Tijdens dit alles hebben de katholieke Oekraïners Onze Lieve Vrouw van aangeroepen Zarvanytsia en de heilige aartsengel Michaël om hen te helpen. Ze weten hoe de kerk werd onderdrukt toen Rusland de laatste keer hun land controleerde en dat hetzelfde nu gebeurt met katholieke kerken in de bezette delen van Oekraïne.
Oekraïne blijft onze steun verdienen
De onvervalste rechtvaardige oorlogstheorie en het solidariteitsbeginsel zijn duidelijk. Ze eisen dat het Westen Oekraïne blijft steunen in zijn dappere verzet tegen de onrechtvaardige veroveringsoorlog van Rusland.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org.
Laatst bijgewerkt: 6 maart 2025 20:02