Kerk & massa-immigratie: een pijnlijke geschiedenis
"Immigratie vormt geen ‘kans’, maar een grote bedreiging voor Europa. De instroom van miljoenen en miljoenen islamitische immigranten is desastreus voor het karakter van onze cultuur. Waarom hebben de pausen dat de afgelopen decennia niet ingezien? Die stemmen gaan nu ook op binnen de katholieke Kerk? Het wordt tijd dat die zich herpakt en haar verantwoordelijkheid voor de Europese volkeren neemt, vind Laurent Dandrieu.
Paus Franciscus
Paus Franciscus lijkt van alle pausen de kroon te spannen als het gaat om het aanprijzen van immigranten en immigratie. Toch is uitgerekend hij degene die - zij het pas in tweede instantie - onder druk van de immense migrantenstroom uit het Midden-Oosten en Afrika een duidelijke reserve inbouwde. Op de terugweg van Zweden merkte hij op dat landen niet meer migranten moesten opnemen dan ze aankonden, anders zou dat maar tot "gettoïsering" leiden.
Politieke dimensie
De wereldvreemde houding van de Kerk inzake immigratie bezorgt meer verstandige gelovigen al decennialang kromme tenen. Immigratie kan in bepaalde gevallen verrijkend zijn, maar wanneer die te omvangrijk wordt, wordt het een evidente bedreiging voor de ontvangende samenleving. Het is de taak van pausen om mensen tot christelijke deugden aan te sporen. Gastvrijheid en hulp aan de naaste, ook al is hij vreemdeling, horen daar zeker bij. Maar immigratie heeft ook een politieke dimensie, die de Kerk al decennialang over het hoofd wenst te zien.
Geen oorvijgen
De Franse journalist Laurent Dandrieu heeft dit onderwerp bij de horens gevat in het boek Église et immigration : le grand malaise ('De Kerk en de immigratie: het grote ongemak') met als ondertitel Le pape et le suicide de la civilisation européenne ('De paus en de zelfmoord van de Europese beschaving'). Dandrieu is niet antikerkelijk. Integendeel, hij is een overtuigd katholiek, maar juist als zodanig voelt hij zich gerechtigd het pausdom te bevragen op zijn houding tegenover immigratie. "Ik ben er niet op uit oorvijgen uit te delen, zeker niet aan mijn Kerk", zegt hij in een interview op Breizh-info. 'Ik wil haar slechts wekken uit een soort weldenkende versufdheid.' ('weldenkend' heeft in het Frans de ironische bijklank gekregen van politiek-correct wensdenken).
Tijdgeest
Wanneer is de Kerk aan dit religieus gekleurde wensdenken over immigratie gaan lijden? In de teksten van paus Pius XII is nog balans te vinden, maar vanaf Johannes XXIII, de paus van het Tweede Vaticaans Concilie, staan de pausen niet meer met beide benen op de grond. Paulus VI, Johannes Paulus II en zelfs Benedictus XVI vertonen een duidelijk neiging op dit punt met de tijdgeest mee te gaan. Vooral bij de Poolse paus Johannes Paulus II treft dit, omdat die zich van de morele en geestelijke betekenis van een vaderland zeer diep bewust was, en daarover geregeld uitweidde. Dat dit op gespannen voet stond met zijn gelijktijdige 'heiligverklaring' van immigratie lijkt niet tot hem te zijn doorgedrongen. Ook Benedictus XVI vestigde in 2006 met zijn Regensburger rede wel de aandacht op de problematische kanten van de islam, maar op leerstellig niveau was van een grotere reserve en meer realisme over immigratie weinig te merken.
Voorkeursoptie
De Kerk is zich vanaf de jaren zestig gaan wentelen in de "utopie van een gelukkige globalisering", zegt Dandrieu. "Zij had het gevoel dat de migraties de voorhoede waren van een nieuwe mensheid, van een stad zonder grenzen, een voorafbeelding van het hemelse Jeruzalem. De messianistische visie van de migrantenstromen heeft zich verbonden met een soort overdracht op hen van 'de voorkeursoptie voor de armen', die de Kerk eigen is. Dit leidde ertoe dat zij haar aandacht uitsluitend nog ging geven aan het lot van de migranten, ten koste van de volken uit de gastlanden, en in het bijzonder de Europese volken."
Onprettige ervaringen
Het "recht" van de migrant daarheen te gaan "waar de omstandigheden van het leven gunstiger zijn" werd vooropgesteld, aldus Dandrieu, en bovendien verbonden met een argeloze visie op de islam, waarvan de Kerk de risico's en onverzoenbaarheid met judeo-christelijke waarden systematisch en structureel is gaan bagatelliseren. Dit terwijl de Kerk toch genoeg onprettige historische ervaringen met de islam heeft. Men denke slechts aan de kruistochten, die erop gericht waren de veroveringen en andere agressies van de islam in het voorheen christelijke Midden-Oosten in te tomen. In 1571 bedreigde de Turkse islam het voortbestaan van Europa. Op aandringen van paus Pius V bundelde Europa zijn krachten en sloeg met de zeeslag bij Lepanto de islam terug. Daarom vraagt Dandrieu zich nu af: "Wat is er gebeurd van Lepanto tot Lesbos?"
Trouwste schapen
Lesbos was immers het Griekse eiland waarvandaan Franciscus islamitische immigranten meenam, terwijl hij de christelijke welhaast demonstratief achterliet. Het scherpste verwijt dat men de huidige Kerk kan maken is dat zij de waarschuwingen voor de islam van de ervaringsdeskundige christenen in het Midden-Oosten in de wind heeft geslagen. Dat is niet alleen dom van Rome geweest, maar ook trouweloos tegenover haar trouwste schapen die zich eeuwenlang tegen de verdrukking in hebben weten te handhaven in de streken waar het christendom vandaan komt.
Koude Oorlog
Om kort te gaan: volgens Dandrieu is de Kerk sinds de jaren zestig tot een globaliserend wensdenken vervallen, dat haar uitgewogen leer over de natie heeft doen vergeten. Dat jaren-zestigdenken wordt op dit moment door paus Franciscus alleen maar verder opgevoerd. Terwijl de gruwelijkheden van de radicale islam haast dagelijks het nieuws halen, houdt Franciscus vol dat islamitisch terrorisme niet bestaat. Dandrieu wijst op de parallel met de periode van de Koude Oorlog. Ook in die periode begon het Vaticaan een politiek van ontspanning en dialoog met het communisme, ondanks de vervolgingen, ondanks de Goelag Archipel en ondanks waarschuwingen van de 'zwijgende Kerk' in het oosten die als martelaar aan gene zijde van het IJzeren Gordijn het communisme heel wat beter kende dan West-Europese bisschoppen. Zou zich dat gaan herhalen met de christenen in het Midden-Oosten?
Optimistisch
Blijft de Kerk de liefde voor de naaste ondergeschikt maken aan die voor de verste, zoals Dandrieu zegt? Wordt de christelijke naastenliefde verruild voor kwezelachtige 'verstenliefde'? Of herpakt de Kerk zich, en begrijpt zij bijtijds dat zij ook een verantwoordelijkheid heeft voor de Europese volken? Die voelen zich steeds meer verweesd en vreemdeling in eigen land. Ondanks zijn vernietigende analyse blijft Dandrieu optimistisch. God zal zijn Kerk op een gegeven moment zelf bijsturen. Maar dat neemt niet weg dat alle gelovigen moeten helpen de Kerk te wekken uit haar versuffing. Want dat zal niet vanzelf gebeuren. Dandrieu citeert Jeanne d'Arc die zei: "Gewapende mannen voeren de strijd, en God schenkt de overwinning."
Laatst bijgewerkt: 1 december 2023 07:13