De zaak Dokkum: Het ministerie en de ESS
De zaak Dokkum, de gebeurtenissen voor, tijdens en na de sinterklaasintocht van 2017, is uitgebreid in de media verslagen. Althans, een deel van het verhaal. Want uit documenten die Cultuur onder Vuur in handen heeft, vrijgegeven na WOB-verzoeken van o.a. hoofdrolspeelster Jenny Douwes, blijkt dat er zich onder de oppervlakte nog veel meer heeft afgespeeld. Lees het volledige verslag hier. In drie afzonderlijke delen belichten we daarnaast de kwalijke rol van achtereenvolgens burgemeester Waanders, de ESS, en de politie en NTR. Dit is deel 2: Het ministerie en de ESS.
Sinds 2015 heeft het ministerie van Sociale Zaken, afdeling Samenleving en Integratie, een eenheid met de ronkende titel ‘Expertise-unit Sociale Stabiliteit’ (ESS). Er werken zo’n 30 mensen. Deze eenheid heeft tot taak gemeenten, gemeenschappen en professionals kennis te verstrekken over maatschappelijke spanningen en polarisatie, en de de-escalatie daarvan. De ESS benadert partijen soms proactief vanwege bijvoorbeeld signalen van maatschappelijke onrust in de media. “De ESS weet wat er echt speelt in de haarvaten van de samenleving”, aldus de trotse aanbeveling in een vacaturebeschrijving van de eenheid.
Dialoog
In de zomer van 2017 wordt de ESS benaderd door de burgemeester van Dokkum, de stad waar de nationale sinterklaasoptocht zal plaatsvinden. De ESS moet een bemiddelende rol gaan spelen bij het opstarten van een ‘dialoog’ tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet. De burgemeester wil namelijk “de intocht zodanig invulling geven dat [die] recht doet aan de diversiteit en veelkleurigheid van onze samenleving”, aldus een gespreksverslag van 12 juli. Ze wil daarom graag in gesprek met tegenstanders van Zwarte Piet.
Hautain
Op advies van de ESS wordt gekozen voor Kick Out Zwarte Piet, de club van Zwarte Piethaters Jerry Afriyie en Mitchell Esajas. Het is de bedoeling dat de ESS het contact tussen Dokkum en Kick Out Zwarte Piet tot stand brengt. Dat gaat aanvankelijk moeizaam. Mitchell Esajas is duidelijk niet happig op contact met Dokkum. Hij stelt als eis dat er geen Zwarte Pieten tijdens de intocht aanwezig zullen zijn. Alleen dan wil hij wel praten met de burgemeester. De ESS stelt voor dat burgemeester Waanders zelf belt met Esajas. Dat doet ze. Vanaf dan is er sprake van een doorgaande, maar hortende en stotende dialoog tussen een happige burgemeester en een hautaine KOZP. Jerry Afriyie zal later in een interview zeggen dat de houding van de burgemeester ongekend positief was.
Tentoonstelling
Met het tot stand brengen van de dialoog tussen burgemeester en de Zwarte Piethaters, heeft de ESS zijn eerste taak volbracht. De eenheid doet aan gemeente Dokkum de aanbeveling ook een tentoonstelling over Zwarte Piet te organiseren om de inwoners van Dokkum ‘wetenschappelijke’ kennis over Zwarte Piet te geven. Het jaar ervoor is in Maassluis, waar toen de intocht plaatshad, een expositie over Zwarte Piet geweest van stichting Marges, met de titel ‘Wie komt er alle jaren’. Deze zal ook in Dokkum worden opgetuigd. De ESS laat aan gemeente Dokkum weten dat men over de kosten niet in hoeft te zitten.
Subsidie
In Maassluis in 2016 is de tentoonstelling namelijk gefinancierd met subsidiegeld van het ministerie van Sociale Zaken. Het bedrag dat daarvoor uitgegeven werd is maar liefst 35.000 euro. In de WOB-documenten bevindt zich een e-mail over die bijdrage met daarin een curieus zinnetje: “Slim plan via decentralisatie uitkering als dat kan op die manier. Dan zijn wij idd minder direct afzender. Wel goed als zij dan ook [rest is onleesbaar gemaakt].” Een decentralisatie uitkering is een bijdrage die een gemeente bij het Rijk kan aanvragen voor een specifiek doel. Klaarblijkelijk wil het ministerie zelf liever niet bekend staan als de financier van de tentoonstelling. Wat zou daarvan de reden zijn?
Lees ook: Groot Europees onderzoek: jeugd kiest voor rechts
Agenda
Het blijft gissen, maar misschien is men bang dat de ambtelijke neutraliteit moeilijk te verdedigen blijft als bekend zou worden dat het ministerie een tentoonstelling over Zwarte Piet betaalt. Iedereen voelt immers wel aan dat daar een agenda achter zit. Temeer omdat politici in die tijd eensgezinds roepen dat het veranderen van Zwarte Piet een kwestie voor de samenleving zelf is, niet van de politiek. Het ministerie wil dus wel graag faciliteren maar daar liever niet ronduit voor uitkomen. Voor de tentoonstelling in Dokkum is een bedrag van 45.000 euro gereserveerd. Uiteindelijk is de opkomst, niettegenstaande enkele enthousiaste schoolklassen, tegengevallen, valt te lezen in een evaluatierapport.
Negatieve annotatie
In die tijd heeft het ministerie contact met diverse mensen en organisaties die iets te maken hebben met het Zwarte Pietendebat. Een opvallende ontmoeting vindt plaats tussen Sociale Zaken en ene Pam Evenhuis, ‘communicatiemanager’ van beroep en voorzitter van Stichting Sinterklaas in Amsterdam. Deze Evenhuis, zo blijkt uit mailwisselingen met het ministerie, is al jaren bezig de traditie van Sinterklaas en Zwarte Piet meer ‘inclusief’ te maken. Wat dat precies betekent verbergt hij niet: het vervangen van Zwarte Piet door de schoorsteenpiet, en het “ter ziele dragen van Black Pete”. Het “sprookje” van Sinterklaas moet opnieuw verteld worden en ontdaan van “negatieve annotatie”.
Alles verandert
Evenhuis heeft een boekje laten maken in de Gouden Boekjes-reeks, met het verhaal van Sinterklaas. Uiteraard is dit boekje ‘inclusief’ en geheel geschikt voor de moderne tijd. Wat het doel is van het boekje moge duidelijk zijn, en mochten er nog twijfels bestaan, dan neemt de laatste passage die weg: De meester uit het verhaal sluit af met de wijze woorden: “Alles verandert. Altijd, en dat is goed.” Communicatiemanager Evenhuis wil het boekje, in het kader van inburgering, graag cadeau laten doen aan alle nieuwe immigranten in Nederland, en heeft daarbij de steun van het ministerie nodig. Bedoelde hij daarmee de vette subsidiepotten van het Rijk? Of aan dit opmerkelijke voorstel uiteindelijk gehoor is gegeven heeft Cultuur onder Vuur helaas niet kunnen nagaan.
Onkreukbaar
Terug naar de ESS. Daarmee is ook iets opvallends aan de hand. Deze ‘expertise-unit’ zette Cultuur onder Vuur onlangs in een rapport in een kwaad daglicht door onze campagne in verband te brengen met ‘online radicaal en extremistisch gedrag’. De medewerkers van de ESS zijn echter zelf niet bepaald het toonbeeld van onkreukbare, onpartijdige ambtenaren, blijkt uit ons onderzoek. Een van hen, Senior Adviseur Ayberk Köprülü, is oprichter van Sunitus, een islamitische studentenclub die lezingen over islamofobie organiseerde. Jakobien Groeneveld, Senior Communicatieadviseur van de ESS ten tijde van Dokkum, is al sinds 2010 in allerlei functies, waaronder gemeentelijk fractievoorzitter, werkzaam bij GroenLinks en onderhield daarnaast een ‘seksblog’. Deze types zijn dus verantwoordelijk voor het in kaart brengen en oplossen van maatschappelijke spanningen.
Lees ook: De zaak Dokkum: Het dubbele gezicht van burgemeester Waanders
Vervolging
Wie van de partijdigheid van de ESS nog niet overtuigd is, zal dat wel zijn na het lezen van de aanbeveling die de eenheid doet na de gebeurtenissen bij Dokkum. De ESS raadt gemeente en OM aan om de blokkeerfriezen, die bij Joure voorkwamen dat anti-Piet activisten de intocht kwamen verstoren, strafrechtelijk te vervolgen. Waarom? Omdat men bang is dat de actievoerders van Kick Out Zwarte Piet anders niet meer met hen in gesprek willen. Alleen woorden zijn niet voldoende, die zullen bij de activisten leeg aanvoelen, aldus het ESS. Let wel, dit betreft een afdeling van het ministerie van Sociale Zaken, oftewel een instantie die volstrekt onpartijdig hoort te zijn.
Expertise
Wie de WOB-documenten leest, met name de e-mails van medewerkers van het ministerie van Sociale Zaken en van medewerkers van de ESS, concludeert dat er vooral ambtenaren werken die een eigen mening hebben over de toekomst van Zwarte Piet en niet aarzelen om hun ambtelijke functie daarvoor in te zetten. Het is duidelijk waar de precieze expertise van deze ‘expertise-unit’ ligt: bij het uitrollen van een links-progressieve agenda, die tot doel heeft de Nederlandse cultuur en tradities te verwateren ten faveure van een ‘inclusieve’ en ‘diverse’ samenleving. Wat een dergelijke samenleving voor gewone Nederlanders betekent, laten we voor nu aan de verbeelding van de lezer over.
Laatst bijgewerkt: 25 februari 2022 12:18