Een typisch Nederlands tafereel. Maar volgens zorgopleiding Learnbeat bestaat de Nederlandse cultuur niet.
Wakker Dier verspreidt leugens over de melkveehouderij
Met indringende reclames wil actiegroep Wakker Dier de Nederlandse bevolking overtuigen van de verwerpelijkheid van de melkveehouderij. Maar hoeveel van hun beweringen kloppen? Bioloog dr. Jan A. Schulp gaat op onderzoek uit.
Wakker Dier
Ettelijke keren per dag krijg ik op de radio de STER-reclame te horen van een organisatie die Wakker Dier heet. Ze openen met een aankondiging dat het gaat om 'stalgeheimen', feiten waarvan ze hopen dat de luisteraars deze onaangenaam zullen vinden. Waarbij ze suggereren dat de aangeklaagde partij, de melkveehouderij, haar uiterste best doet om deze feiten achter gesloten staldeuren te houden omdat ze het daglicht niet kunnen verdragen.
Halve waarheden en negatieve suggesties
Twee feiten die ze vermelden kloppen ongeveer: in principe kan een melkkoe 20 jaar oud worden, en veel melkkoeien in Nederland gaan 6 jaar mee. Een andere bewering klopt niet: dat de koeien na 6 jaar ziek en uitgemergeld naar de slacht gaan klopt niet. Het venijn zit in de suggesties: dat de boeren dit graag verzwijgen en dat daarom “zuivel niet zo zuiver is”. Dit mengen van halve waarheden en negatieve suggesties heet tegenwoordig framing, maar in gewoon Nederlands kun je dat beter halve of hele leugens en laster noemen.
Boer runt bedrijf
Om te beginnen lijkt Wakker Dier te vergeten dat een boer een bedrijf heeft waar een inkomen verdiend moet worden. Voor een melkveehouder komt ruwweg 90% van de omzet uit melk en 10 % uit slachtvee. De omzet in geld kan nogal variëren. Dit artikel is geschreven eind Januari 2023. De laatste paar maanden is de melkprijs hoog, schrijft het Algemeen Dagblad: "De garantieprijs die FrieslandCampina hanteert ligt in juli op 60 cent per liter. Dat is veel hoger dan de ongeveer 35 cent die boeren jarenlang gewend waren. De huidige melkprijs is ongekend: niet eerder betaalde FrieslandCampina zo’n hoog bedrag voor een liter melk."
Inkomen boer varieert nogal
Ook de prijs voor slachtvee is op het moment hoog, door een veelheid aan oorzaken. Maar tot voor kort waren niet alleen de melkprijzen erg laag, maar dat gold ook voor het slachtvee. Het inkomen van een veehouder – van iedere agrariër trouwens – kan nogal variëren. Dat heb je als je zelfstandig ondernemer bent. Eind januari 2023 ging de melkprijs trouwens alweer wat omlaag.
Bureaucratie drukt op bedrijfsvoering
Verder heeft iedere melkveehouder rekening te houden met allerhande bureaucratie: stikstofrechten, fosfaatrechten, dierrechten. Dat drukt allemaal op de bedrijfsvoering. Een lastige afweging is bijvoorbeeld deze: ieder dier dat je hebt drukt op je fosfaatrechten, of dat nou een koe is die volop productief is of een pink (zie onder voor verklarende woordenlijst) die in het opfoktrajecttraject zit. Hoeveel jongvee moet je aanhouden om je veestapel op peil te houden?
Lees ook: Natuurbehoud is een smoes om de boerenstand om zeep te helpen
Hoe oud worden koeien?
Hiermee komen we dan direct op de kritiek van Wakker Dier: dat de levensduur van melkkoeien zo laag zou zijn. Een melkkoe kan inderdaad soms een leeftijd van 20 jaar halen. Zoals een mens wel 121 jaar kan worden, dat wel. Maar een melkveehouder heeft een doel met zijn koeien: ze moeten melk geven. Liefst veel en liefst met mooie gehaltes aan vet, lactose en eiwit. Als een koe niet presteert moet er geld bij, dan moet ze dus weg voor de slacht.
Kalf krijgt biest
Om melk te gaan geven moet een koe eerst een kalf werpen. De gangbare praktijk is dat direct na het kalven het kalf elders wordt ondergebracht en dan wel gevoerd wordt met de biest van het moederdier, de eerste, zeer voedselrijke melk die hoge gehalten aan immunoglobulinen bevat en onmisbaar is voor een goede ontwikkeling van de weerstand van het kalf. Biest is vrij dik en ook wat geelachtig. Sommige mensen zijn er ook dol op. Wij kregen vroeger – zo’n 65 jaar geleden - wel eens biest van bevriende boeren. Mijn moeder vond het heel lekker; zelf vond ik het niet zo bijzonder.
Boel lawaai over scheiding koe en kalf
De onmiddellijke scheiding van koe en kalf is een lang bestaande praktijk in de melkveehouderij; zelf heb ik het nooit anders meegemaakt. Dierenbeschermers maken tegenwoordig een boel lawaai over de trauma’s van de koe waarvan het kalf is weggehaald. Urenlang klaaglijk loeien – ik heb het nooit gehoord, maar misschien waren de koeien zo’n 70 jaar geleden minder kleinzerig. Er zijn tegenwoordig enkele boeren die ook bij melkvee het kalf een aardige tijd bij de koe laten. Het kalf drinkt dan dus een redelijke plons verkoopbare melk op. ’t Is een afweging: bij een lage melkprijs kan het misschien uit, bij een hogere prijs van de consumptiemelk ben je beter af met poedermelk waarvoor je uiteraard wel moet betalen. Die speciale kalvermelk bevat vaak ook supplementen waarvan de leveranciers claimen dat ze bevorderlijk zijn voor de gezondheid van de kalveren.
Kunstmatige inseminatie
Een maand of drie of iets later na het kalven wordt een koe weer tochtig – dan vindt er een eisprong plaats en kan de koe weer bevrucht worden. Tegenwoordig gebeurt dit vrijwel altijd met kunstmatige inseminatie (KI). Vroeger ging dat direct met een stier: een wat grotere boer had een eigen stier, een kleinere boer ging naar een wat grotere buurman met een stier om zijn koe te laten dekken. Natuurlijke dekking kent verschillende risico’s: veel stieren, vooral oudere zijn moeilijk te hanteren; het werken met een stier is niet zonder risico’s. Veel boeren deden hun stier dan ook na twee jaar weg voor de slacht. Als het een beest met goede erfelijke eigenschappen was, dan was dat natuurlijk spijtig. Op een KI-station met gespecialiseerde medewerkers kon bijvoorbeeld de topstier Sunny Boy wel 12 jaar mee; hij heeft een ongelofelijk aantal dochters met voortreffelijke eigenschappen geproduceerd (in Heerenveen kunt u een mooi standbeeld voor deze BN-er bewonderen!).
Dekken van rundvee
Kunstmatige inseminatie heeft, naast het makkelijke en betaalbare gebruik van stieren met gewenste eigenschappen ook het grote voordeel dat seksueel overdraagbare ziekten – die bestaan ook bij het rundvee – uitgesloten worden. Ik schrijf met opzet ‘gewenste eigenschappen’. In veel gevallen zal een boer sperma kiezen van een stier die al veel hoogproductieve dochters gebracht heeft. Maar er bestaan ook boeren die hun minst goede – maar toch nog altijd goede! – koeien laten bevruchten door vleesstieren. Dat levert dan een kalf op dat bij verkoop aan een kalver- of stierenmesterij een betere prijs opbrengt.
Lees ook: De leugen regeert: kweekvlees pikt de beste landbouwgrond in
Koeien gaan niet 'uitgemergeld' naar de slager
Als nu een koe na drie maanden niet tochtig en dus ook niet drachtig wordt betekent dat een strop voor de boer: de melkgift gaat gedurende een lactatieperiode altijd achteruit en houdt op een gegeven moment op. Als de koe drie maanden na het kalven met succes gedekt is dan is dat prima: de koe geeft de 5 à 6 weken voor het kalven geen melk, dan kalft ze en dan geeft ze weer heel veel melk. Als een koe te laat bevrucht wordt duurt de periode van weinig of geen melk navenant te lang en dan heeft de boer wel kosten aan het beest maar geen opbrengsten. Helemaal vervelend wordt het als er helemaal geen kalf meer in te krijgen is; dan is de enige oplossing nog de slager. Maar ook als het moeizaam gaat moet de boer eens goed nadenken wat hij met zo’n koe aan moet. Dergelijke koeien drukken natuurlijk de gemiddelde leeftijd waarop een koe eruit moet. Het is echter niet zo dat die koeien ‘uitgemergeld’ naar de slager gaan. De slager ziet je aankomen! Bijna altijd zijn het prima beesten met alleen problemen in de vruchtbaarheid en/of de melkgift.
De koe in kosten en baten
Het kan ook anders. Je hebt koeien die 10.000 kg per lactatie geven en die dat 10 lactatieperioden volhouden. Die geven dus in hun leven 100.000 kg melk. Dergelijke koeien halen dus een leeftijd van ongeveer 11 of 12 jaar. Maar veel koeien halen inderdaad ongeveer de 6 jaar, daar klopt de bewering van Wakker Dier. Alleen zijn de boeren daar helemaal niet blij mee. Een koe die naar de slager gaat moet namelijk vervangen worden en dat kost nogal wat. De opfok van een kalf tot een vaars die net gekalfd heeft kost ongeveer 2.350 euro als je alles meerekent, ook bijvoorbeeld de arbeid en de kosten van gebouwen en land en mest- en fosfaatrechten. Je komt wel berekeningen tegen, zelfs zo laag als 1.200 euro maar daar heeft men dan een aantal kostenposten niet meegenomen. Of dat zo verstandig is? Een koe brengt bij de slager/slachterij ongeveer 900 euro op. Dan ben je voor de vervanging van een koe netto ongeveer 1.000 euro kwijt. Ieder jaar dat je een koe langer productief kunt houden bespaar je dat bedrag en bovendien brengen ze in die extra jaren mogelijk kalveren die goed zijn om mee door te fokken. Je hebt boeren die hun koeien lang mee laten gaan door tevreden te zijn met ongeveer 9.000 kg melk per jaar. De melkgift sturen ze door te spelen met het voer: bijvoorbeeld meer gras en minder krachtvoer, waarmee ze dan kosten uitsparen die ongeveer compenseren voor wat minder melk. In deze en vergelijkbare aanpak zit juist het vakmanschap van de boer!
Hopen op een Sunny Boy
We hebben het nog niet gehad wat er gebeurt met de kalveren. De helft van de kalveren zijn stierkalveren, daar krijg je dus nooit van zijn leven melk uit. Een enkel stierkalf van zeer goede afstamming wordt misschien aangehouden in de hoop dat daar een Sunny Boy uitgroeit die in de KI miljoenen waard is. Maar de meeste stierkalveren gaan al heel gauw naar een kalvermesterij en het vlees wordt veelal geëxporteerd, veel ervan naar Italië. Nederlanders zijn geen kalfsvleeseters. Of de stierkalveren gaan naar een stierenmesterij en worden op een leeftijd van anderhalf, twee jaar geslacht. De vaarskalveren die niet goed genoeg zijn om aan te houden gaan eveneens naar de kalvermesterij.
Bewering over kreupele koeien klopt niet
Tijdens de opfok tot een kalfvaars zijn er veel zaken die de aandacht vragen: in het algemeen de gezondheid van de dieren, waarbij de longen en het beenwerk bijzondere aandacht vragen. Sterke poten en goede hoeven (‘klauwen’) zijn voor de gezondheid bijzonder belangrijk. Kreupelheid vertaalt zich snel in verdere gezondheidsproblemen en in een achterblijvende melkgift. Terecht investeren boeren daarom veel in klauwverzorging. Misschien hebt u de installaties daarvoor wel eens zien rijden op het platteland, getrokken door een bestelwagen. Een vorige campagne ‘Stalgeheimen’ van Wakker Dier richtte zich op kreupelheid, met de bewering dat 10 % van de melkkoeien kreupel was (‘zuivel is niet zo zuiver’). Lezer, gebruik even zelf uw ogen, maak een fietstochtje door een weidegebied, kijk eens op een stuk land waar, pak hem beet, 80 koeien lopen te grazen. Ziet u 8 koeien kreupel door het gras hompelen? Nee toch? Wat misschien ongeveer kan kloppen is, dat 10 % van de melkkoeien ooit in hun leven wel eens last heeft gehad van kreupelheid, maar dat de boer daar ogenblikkelijk ingrijpt. Ze zijn er fel op!
Lees ook: Nederland is voor boerennatuur. Breng de 'wilde' grazers maar naar de slager.
Afkalven
Een ander belangrijk aspect van het opfoktraject is het moment van afkalven van een vaars, een koe dus die voor de eerste keer gaat kalven. Iedere maand dat dat eerder gebeurt is winst: de boer ziet zijn investering in de opfok lonen in de vorm van melk. Bovendien is de levensproductie van een vroeg kalvende vaars hoger. Dit heeft tot gevolg dat je bij een gelijk percentage van vervanging minder jongvee hoeft aan te houden. Op een kudde van 100 koeien betekent de verlaging van de leeftijd van het eerste kalven van 26 naar 22 maanden een besparing van 10 tot 12 stuks jongvee. De vaars moet natuurlijk goed genoeg ontwikkeld zijn om dit vroege kalven aan te kunnen, en daar zit dus alweer het vakmanschap van de boer om de opfok goed te begeleiden.
Wakker Dier maakt boeren zwart
Concluderend: de acties van Wakker Dier zijn de zoveelste bijdrage aan het zwart maken van de Nederlandse boeren. De club zal het ontkennen maar ze hebben het strategische doel om de Nederlanders naar een veganistische levenswijze toe te dwingen. Hun tactische aanpak is om kleine zogenaamde misstanden aan de kaak te stellen: kreupelheid, korte levens van de koeien, met beschuldigingen van uitmergeling en overexploitatie van de dieren. Maar nogmaals: de boeren moeten weg, dat is met andere woorden actie tegen familie, traditie én privé-eigendom.
Weten hoe het echt zit?
Als u wilt weten hoe het echt zit met de melkveehouderij: ga eens op een boerderij kijken. En een leuk begin is een STER-spot van de Jonge Melkveehouders; deze organisatie is te vinden via www.melkveebedrijf.nl. De TV – spot wordt regelmatig uitgezonden maar is ook daar te vinden en er zijn ook talloze YouTube filmpjes van jonge agrariërs die toelichten hoe zij werken. Een mooi tegenwicht tegen de laster en halve leugens van Wakker Dier.
Verklarende woordenlijst
Pink |
Kalf van ongeveer een jaar dat de melktanden nog heeft |
Vaars |
Jonge koe van ongeveer twee jaar die niet of pas gekalfd heeft |
Tochtig |
Bij een tochtige koe heeft de eisprong net plaatsgehad en daarom kan de koe met succes gedekt/geïnsemineerd worden. De koe is wat onrustig en gaat andere koeien bestijgen alsof ze de andere koe zou willen dekken; dat is de makkelijkste manier om tochtigheid te herkennen |
Drachtig |
Stadsmensen zeggen: zwanger |
Immunoglobulinen |
Eiwitten die bij een besmetting met een ziekte ontwikkeld kunnen worden tot afweereiwitten tegen die ziekte (antilichamen) |
Lactatie |
De periode tussen twee kalveren is; de koe geeft melk tot ongeveer zes weken voor het kalven |
Laatst bijgewerkt: 7 februari 2023 11:26