Onder Rutte is vooral de ambtenarij gegroeid.
Waarom is onder Rutte de overheid zo gegroeid? En wat kan Dick Schoof daar aan doen?
Met Mark Rutte heeft Nederland veertien jaar lang een liberale premier gehad. Toch is de kleine overheid er nooit gekomen.
Mark Rutte bracht stijging van de lastendruk
Econoom Menno Tamminga zet in NRC de feiten op een rij. De collectieve lastendruk is onder Rutte gestegen van 35,5 procent (2010) naar ruim 39 procent (2023). De opbrengst besteedde Rutte aan de zorg. Klassieke kerntaken als defensie werden verwaarloosd.
"Sluipende controledrift"
Tegelijk is het personeelsbestand van de overheid flink gegroeid. “Daar komt nog eens bij dat er ook nog eens sprake is van een sluipende controledrift,” zo merkt Tamminga op. Als voorbeeld noemt hij de wetgeving tegen witwassen, die bedrijven opzadelt met administratieve last.
Lees ook: Frans Timmermans op de vingers getikt door X: ‘Overheid is niet uitgehold’
Unilever en Shell vonden in Rutte hun lobbyist
Rutte maakte zich hard voor het grootbedrijf. Zo kwam hij in 2017 met het plan om de dividendbelasting af te schaffen. Dat moest grote bedrijven als Unilever en Shell aan Nederland binden. Onder publieke druk trok Rutte het voorstel in 2018 weer in.
Overheid dirigeert de economie voor groene doeleinden
Ruttes lobby voor het grootbedrijf “kwam als een boemerang terug”, stelt Tamminga: “Ruttes rigide opstelling zaaide in brede kring twijfel over de rol van grote ondernemingen.” Deze bedrijven worden steeds meer lastiggevallen met groen beleid. De overheid dirigeert de economie om een klimaatverandering te bestrijden.
Had het anders gekund?
“Veertien jaar Rutte was geen liberaal succes,” zo concludeert Tamminga. Dat is welhaast een evidentie en laat ons onbevredigd achter. Want de hamvraag is: had het ook anders gekund? Had de overheid kunnen krimpen onder Rutte?
Afzien van klimaatpolitiek had geholpen
Het had uiteraard geholpen als Mark Rutte niet de peperdure ‘klimaattransitie’ gedaan had. Als hij geen coronadwang had ingesteld. Als hij geen subsidie had verstrekt aan Zwarte Piethaters, klimaatfanatici en andere linkse activisten.
Lees ook: Mitchell Esajas wil subsidie tegen Zwarte Piet zélf verdelen
Het lukt liberalen maar niet om de overheid kleiner te maken
Maar ook leiders die zich verre houden van deze linkse staatsprojecten, en vol inzetten op het versterken van particulier initiatief op de vrije markt, zien zich geconfronteerd met een gestage groei van de staat. Margaret Thatcher en Ronald Reagan konden met alle wil dit tij niet keren.
Diepe rot
Onder de oppervlakte zit een namelijk een diepe rot. Dat is de desintegratie van de samenleving. De Revolutie vertelt mensen dat ze vooral vrij (Verlichting) en authentiek (Romantiek) moeten zijn. Dat is ook altijd de boodschap geweest van Mark Rutte: je moet lekker jezelf zijn in dit gave land.
Buurtproblemen moeten nu door de overheid opgelost worden
Deze geest van ‘zelfontplooiing’ staat op gespannen voet met verantwoordelijkheden richting de gemeenschap. Het maakt dat buurtproblemen niet meer onderling opgelost kunnen worden. Dan moeten de boa’s en de politie maar inspringen. Met de gemeente en de ‘buurtmanager’ erbij. Samen met de stadsmarinier. Zo zwelt het veiligheidsapparaat van de overheid aan.
Nieuwe premier uit de 'veiligheidshoek'
Wat dat betreft is het geen goed voorteken dat de nieuwe premier uit de ‘veiligheidshoek’ van de Rijksoverheid komt. Het valt te hopen dat Dick Schoof desondanks over het inzicht beschikt dat alleen een herstel van gemeenschap de overheidsgroei kan terugdraaien.
Laatst bijgewerkt: 5 juli 2024 13:46