Karl Marx is niet alleen de vader van het socialisme, maar ook van de klimaatideologie.
Waarom is links tegen privé-eigendom?
Het recht op privé-eigendom staat onder druk. Het pensioen en de eigen woning van de burger worden op steeds meer manieren belast of aangewend voor links-ideologische projecten. Tegen deze ondermijning in moeten we een zuiver begrip van privé-eigendom zetten, dat ons aangereikt wordt door de christelijke traditie. De onderstaande tekst is het tweede deel (klik hier voor het eerste deel) van een hoofdstuk uit het boek Pensioen in de uitverkoop, dat u HIER kunt bestellen.
Communisme contra privé-eigendom
Het is gemakkelijk in te zien, voor iedereen die zich een beetje verdiept in de communistische leer, dat alles wat wij gezegd hebben over eigendom het tegendeel is van wat de communisten willen. De communist, marxist, socialist, heel links, gaat ervan uit dat alle ongelijkheid een onrechtvaardigheid is. Eigendom genereert ongelijkheden. Daarom is eigendom een van de bronnen van onrechtvaardigheid. Het moet vernietigd worden. Dit verklaart waarom in alle landen - denk aan Cuba, Venezuela, Cambodja, Peru, Rusland en Vietnam - waar het communisme werd ingevoerd, een van de eerste stappen altijd de landbouwhervorming was. Alles gaat over in handen van de Staat, die de burgers vervolgens gebruikt als werkezels, zonder dat zij volledig recht hebben op de vruchten van hun arbeid. Als wij nu een reeks maatregelen van de Europese regeringen, en vooral van de Europese Unie, gadeslaan, zien wij dat zij zich niet rechtstreeks in de richting van het Sovjet-communisme bewegen, maar in de richting van een socialisme dat de weg baant voor de ergste tirannieën. Maar dat geleidelijk aan.
Socialisme voegt ecologie bij zich
Het is moeilijk ons continent te overtuigen van de communistische beginselen, want de hele geschiedenis van de twintigste eeuw hangt daar nog als een beangstigend schrikbeeld boven: massamoorden, Katyn, USSR, enzovoort. Vanwege die herinneringen kan de publieke opinie hiervan niet gemakkelijk worden overtuigd. De ervaring ligt nog te vers in het geheugen van de bevolking. Maar wie weet of hetzelfde doel niet kan worden bereikt via een alternatieve en geleidelijke weg? Linkse denkers en activisten vertellen ons daar openlijk over. De linkse professor Louis Proyect van de Amerikaanse Columbia University zei: “Het antwoord op de opwarming van de aarde ligt in de afschaffing van privé-eigendom en productie voor menselijke behoeften. Een socialistische wereld zou een enorme prioriteit geven aan alternatieve energiebronnen. Dit is wat ecologisch ingestelde socialisten al geruime tijd onderzoeken.”
Groen is het nieuwe rood
Het Sovjetsysteem werkte niet. Het internationaal socialisme moet dus van kleur veranderen. Tenminste aan de buitenkant. Het is wat wij noemen het watermeloen effect: groen van buiten, rood van binnen. Dit proces was al gaande in de jaren 1980, nog voor de val van de Sovjet-Unie. Geconfronteerd met de dreigende implosie van de USSR probeerde Mikhail Gorbatsjov reeds de communistische revolutie een andere vorm te geven. Hij zette zich in voor de vorming van het ‘Internationale Groene Kruis’ en was een van de belangrijkste bedenkers en initiatiefnemers van het Earth Charter, een klimaatideologische geloofsbelijdenis die is aangenomen door honderden en milieu-activisten, en zelfs door de VN-tak UNESCO. In een interview met de Los Angeles Times op 8 mei 1997 zei Gorbatsjov: “Mijn wens is dat dit document een soort Tien Geboden wordt, een ‘Bergrede’, die als leidraad zal dienen voor het gedrag van de mens ten opzichte van het milieu in de volgende eeuw en daarna.”
Utopie zonder privé-eigendom
Als we nog verder teruggaan in de tijd, zien we wat Karl Marx en Friedrich Engels al zeiden. “De geschiedenis van alle tot nu toe bestaande samenlevingen is de geschiedenis van de klassenstrijd,” schreven zij in het Communistisch Manifest. Om de communistische utopie te vestigen, moeten deze hogere klassen worden geëlimineerd, desnoods met geweld. Dit alles om tot een toekomstige utopische samenleving te komen zonder klassen, hiërarchieën, ongelijkheden en vooral zonder privé-eigendom. “Communisme”, vervolgden ze, “kan worden teruggebracht tot één enkele zin: afschaffing van privé-eigendom.”
De ecologie van Marx
Veel minder bekend is echter dat zowel Marx als Engels al ecologie in hun communistische theorieën hebben verwerkt. Van meet af aan had hun kruisloze kruistocht tegen privé-eigendom een groene tint. In de Ökonomisch-philosophische Manuskripte van 1844 stelt Marx: “De planten, de dieren, de stenen, de lucht, het licht, de stenen, enz. maken deel uit van het leven van de mens en van zijn activiteiten. De natuur is de organische lever van de mens. Dat de mens in de natuur leeft, betekent dat de natuur zijn lichaam is, waarmee hij in een constante relatie moet staan om niet te sterven. Zeggen dat het fysieke en spirituele leven van de mens één is met zichzelf, omdat de mens deel uitmaakt van de natuur.” In zijn essay Dialektik der Natur uit 1876 stelde Engels: “Wij domineren de natuur niet als een veroveraar die een vreemd volk overheerst door dat te onderdrukken. Wij domineren de natuur niet als iemand die anders is, maar als iemand die één is met de natuur. We behoren tot de natuur, we zijn één vlees en één bloed met de natuur, we zijn één brein met de natuur. We leven in haar schoot.”
Lees ook: Ecologie: marxisme in een groen jasje
We moeten terug naar de idyllische natuurstaat
Deze idyllische natuurstaat - die Engels aan primitieve stammen toeschrijft - werd mogelijk gemaakt door de afwezigheid van privé-eigendom. Mensen dachten niet in termen van ‘ik’ en ‘mijn’, maar in termen van ‘ons’ en ‘onze’. Er bestonden geen hiërarchieën en er was dus ook geen overheersing van de een over de ander. Op een gegeven moment ontstond er een gewelddadige breuk in de menselijke relaties. Het gemeenschappelijke ‘wij’ en ‘onze’ maakten plaats voor het individualistische ‘ik’ en ‘mijn’. Sommige mensen begonnen anderen te overweldigen. Ten eerste, door zich de vrouwen toe te eigenen (vandaar het gezin). Vervolgens, door zich de productiemiddelen toe te eigenen (vandaar het privé-eigendom). Ten slotte, door zich de mechanismen van de macht toe te eigenen (vandaar de Staat).
Onderdrukkende hiërarchie
Hiërarchie was geboren, en daarmee ook onderdrukking en vervreemding. Deze verstoring had ook gevolgen voor de relaties met de natuur, waarop de mens dezelfde soort onderdrukkende heerschappij begon uit te oefenen als de hogere klassen op de lagere. (Engels, Der Ursprung der Familie, des Privateigenthums und des Staats, 1890) Een Italiaanse communistische denker vat zijn gedachten zo samen: “De wortel van het geweld tegen de natuur en het milieu ligt in het privé-eigendom, in de wetten van de maximale winst, in de regels en redeneringen van de kapitalistische samenleving.” (Giorgio Nebbia, Communisme en ecologie, 1995).
Het voorbeeld van de Indianen
Tot nu toe hebben we het principe van privé-eigendom beschreven vanuit de natuur: hoe een hongerig mens visser wordt en uiteindelijk eigenaar van een huis en een bedrijf. Tegenover deze natuurlijke orde heeft het marxisme een valse natuurstaat gepredikt, waarin privé-eigendom afgeschaft is en ieder toch zijn behoeften kan bevredigen. De ideale staat bestaat daadwerkelijk in afgelegen plekken als de Amazone, die nog niet ‘gecorrumpeerd’ zijn door de Westerse beschaving, zo beweren eco-marxisten. Over de gruwelijke realiteit van het ‘wilde’ Indianenleven in de Amazone kan een apart boek geschreven worden. Dat voert te ver. Om de linkse opvatting van privé-eigendom te weerleggen, moeten we een niet eerder besproken aspect behandelen.
Wat zegt de christelijke traditie over privé-eigendom?
Het principe van privé-eigendom heeft nog een bovennatuurlijk aspect dat we niet kunnen negeren, zonder daar letterlijk en figuurlijk de prijs voor te betalen. De huidige crisis van privé-eigendom is in niet geringe mate te wijten aan het wegdrukken van dit bovennatuurlijk aspect. Daarom is het noodzakelijk om te kijken naar het christelijk concept van samenleven. Die is gebaseerd op de natuurlijke orde. Volgens de katholieke leer vervolmaakt de genade de natuur. Dat wil zeggen, het bovennatuurlijke valt het natuurlijke niet aan, maar vult het aan. Het is niet voor niets dat de Openbaring, dat wil zeggen de Heilige Schrift en de Traditie, en het tweeduizendjarig leergezag van de katholieke Kerk altijd het eigendomsrecht als een heilig recht hebben verdedigd. Het recht van de bazen, het recht van de werknemers. Dit recht staat ook in de Tien Geboden: Gij zult niet stelen en Gij zult het goed van uw naaste niet begeren. De Kerk heeft daarom altijd de Revolutionaire pogingen om privé-eigendom te ondermijnen, met kracht weersproken.
Vier pausen over privé-eigendom
Paus Leo XIII: “Men kan duidelijk zien dat het systeem der socialisten, om alle bezit gemeenschappelijk te maken, beslist moet worden verworpen, omdat het juist hen schaadt, die hulp nodig hebben, in strijd is met de natuurlijke rechten der individuen, de taak van de staat miskent, en de rust in de maatschappij verstoort. Dit staat dus vast, dat bij het zoeken naar lotsverbetering van het volk als eerste grondslag moet worden genomen: het ongeschonden bewaren van het privé-eigendom. (..) Het recht om privébezit te hebben is afgeleid van de natuur, niet van de mens; en de Staat heeft het recht om het gebruik ervan te beheersen in het belang van het algemeen welzijn, maar beslist niet om het volledig in te nemen. De Staat zou daarom onrechtvaardig en wreed zijn als zij onder de naam belastingheffing de privébezitter meer zou ontnemen dan redelijk is.” (Encycliek Rerum Novarum, 1891)
Paus Pius XI: “Zij die trachten het individuele karakter van eigendom zodanig te beperken dat ze het feitelijk vernietigen, zijn in de fout en vergissen zich.” (Encycliek Quadragesimo anno, 1931)
Paus Johannes XXIII: “Het recht op privébezit van goederen, inclusief productieve goederen, heeft blijvende geldigheid. Het maakt deel uit van de natuurlijke orde, die leert dat het individu vóór de samenleving komt en de samenleving moet worden geordend naar het welzijn van het individu.” (Encycliek Mater et Magistra, 1961)
Paus Johannes Paulus II: “Dit recht, dat fundamenteel is voor de autonomie en de ontwikkeling van de persoon, is altijd door de Kerk verdedigd tot op de dag van vandaag.” (Encycliek Centesimus annus, 1991)
Laatst bijgewerkt: 1 september 2025 15:10
