Gebouw van de Assemblée Nationale, de Franse Tweede Kamer, in Parijs. Bron afbeelding: Wikimedia Commons / Jarosław Baranowski
Waarom de Franse verkiezingen geen reden voor links feest zijn
Na de uitslag van de Franse verkiezingen op 7 juli haalden de Nederlandse media en de gevestigde politiek opgelucht adem omdat de partij van Le Pen ogenschijnlijk zou zijn verslagen. Maar de reactie van Franse media schetst een veel nuchterder beeld: die van een politieke patstelling.
Politieke spelletjes
De afgelopen Franse verkiezingen waren als het ware een strijd tussen drie entiteiten. Enerzijds de rechtse partij van Marine le Pen, Rassemblement National (RN); anderzijds de linkse gelegenheidscoalitie onder leiding van Trotskyist Jean-Luc Mélenchon, de Nouveau Front populaire (NFP); en ergens daartussenin Ensemble, de coalitie waar de partij van zittend president Emmanuel Macron deel van uitmaakt. Alles leek erop te wijzen dat de partij van Le Pen de grootste zou worden. Uit angst daarvoor hadden de NFP en de RE hun krachten gebundeld. Macron trok tactisch kandidaten terug uit bepaalde districten, zodat zijn aanhangers dan maar liever op de NFP zouden stemmen dan op de RN. Dit politieke schaakspel had de gewenste uitkomst: de NFP won zoals gehoopt de verkiezingen, en de RN werd niet de grootste partij. Maar is dit wel zo?
Papieren tijger
Op het eerste gezicht is de NFP inderdaad de winnaar van de verkiezingen met veruit de meeste zetels. Maar nuchtere ontleding van het politieke landschap laat dit beeld algauw uit elkaar vallen. Men moet continu in het achterhoofd houden dat de NFP geen enkele partij is zoals bijvoorbeeld de RN of RE, maar een coalitie van meerdere partijen. Wanneer dit in acht wordt genomen, is het de RN van Le Pen die als op zichzelf staande partij die met afstand de meeste zetels heeft behaald. Zoals Dominique Reynié, een Franse hoogleraar politicologie, in een interview verheldert: "...het totale aantal stemmen dat in de laatste tweede ronde op de NFP-kandidaten werd uitgebracht, bedroeg slechts 25,7%; als we alle linkse stemmen erbij optellen, komen we moeizaam uit op 27,3%, of 17,1% van de geregistreerde kiezers... Het is onmogelijk om dit als een overwinning te zien."
Vast ondanks overwinning
En de RN dan? Als partij hebben zij de verkiezingen gewonnen. Niet alleen zijn ze groter dan ooit tevoren (van 89 naar 142 zetels in de Franse Tweede Kamer), ook zijn ze als op zichzelf staande partij met afstand de grootste: de NFP en Ensemble, de twee groeperingen van uiterst links en centrum-links die groter zijn dan de RN, zijn allebei coalities van meerdere kleinere partijen. Goed nieuws voor Le Pen en haar partij, zou men denken. Niet echt. De RN is nu wellicht de grootste partij, maar ze hebben geen absolute meerderheid weten te behalen, en geen andere partij wil met ze samenwerken. Le Pen kan dus niet gaan regeren. Haar situatie zou vergeleken kunnen worden met dat van de PVV in Nederland de afgelopen bijna twee decennia: te klein om alleen te regeren, en niet groot genoeg om niet buitengesloten te worden. Dit beaamt Reynié, maar ziet de situatie toch positief in voor de RN: "De RN won deze parlementsverkiezingen, weliswaar zonder aan de macht te komen. Maar ze bereikte een verkiezingsniveau dat ongekend was in haar geschiedenis."
Rood kaartenhuis
Moet het dan maar over links, met Mélenchon als nieuwe bewoner van het Hôtel Matignon? Ook die kans lijkt met de dag kleiner te worden. Nu de euforie van de verkiezingsoverwinning voorbij is beginnen de scheuren in de NFP breder en breder te worden, en de coalitie blijkt tot op het bot verdeeld. Met zijn harde linkse retoriek en onverzoenlijke houding naar opponenten is Mélenchon zowel bij zijn mede-coalitiegenoten als bij politieke tegenstanders impopulair. Zelfs François Hollande, de socialistische ex-president, zei over hem: "Als hij het NFP echt wil helpen, moet hij aan de kant gaan staan. Hij zou gewoon zijn mond moeten houden." Zal het NFP dan als een kaartenhuis in elkaar storten? Reynié vermoed van wel: "Het NFP is een electoraal kunststukje. Inderhaast in elkaar geflanst, zal het niet standhouden. De linkse partijen zijn electoraal zwakker dan ooit en liggen aan flarden, terwijl hun economische en sociale ideeën onverenigbaar zijn met de realiteit van onze situatie."
Lees ook: Ook Nederlandse driekleur mag van links niet meer
Politieke patstelling
Dus hoe nu verder? De Franse politieke situatie lijkt lang niet zo in steen gebeiteld en rooskleurig als de Nederlandse media doet voorkomen. De NFP, een brullende origami-tijger, staat op instorten. Of ze het lang genoeg zullen volhouden om te gaan onderhandelen met het gematigde Ensemble is nog maar de vraag, als die daar überhaupt geïnteresseerd in zijn. De RN, de werkelijke winnaar van de verkiezingen, is zonder pardon door de hele politieke poppenkast in een cordon sanitaire geplaatst. Groot genoeg om alleen een regering te vormen zijn ze niet, en dus hebben ze geen keuze behalve het hoofd te buigen. De partij van Macron heeft een enorme electorale klap gekregen en kijkt voorlopig, zo lijkt het, de kat uit de boom. De klinkende linkse overwinning zoals gevierd door de Nederlandse media blijkt dus veel meer nuance te hebben dan aanzienlijk gedacht, en de politieke spelletjes van Macron en de NFP hebben tot niets anders geleid dan een politieke patstelling in Frankrijk.
Laatst bijgewerkt: 17 juli 2024 11:37