Het ontbrekende ingrediënt: een beroep op schoonheid
Daily Wire-presentator Michael Knowles merkte onlangs op dat van de drie transcendentalen - goedheid, waarheid en schoonheid - Amerikaanse conservatieven hun argumenten graag in termen van waarheid gieten, vaak een beroep doen op goedheid, maar weinig belang hechten aan schoonheid. Het is een scherpzinnige observatie die hun effectiviteit sterk beïnvloedt. Maar wat zijn de transcendentalen en waarom zijn ze belangrijk?
Goedheid, waarheid en schoonheid
De transcendentalen zijn de eigenschappen die alle wezens gemeen hebben. Als zodanig gaan ze verder dan, of "overstijgen" ze, individuele eigenschappen. Aangezien God de oorsprong is van het bestaan en het enige noodzakelijke wezen, kan naar Hem verwezen worden in termen van deze transcendente eigenschappen. Maar terwijl Zijn schepselen een relatieve goedheid, waarheid en schoonheid bezitten, bezit alleen God deze op een absolute manier. Daarom kunnen schepselen beschreven worden als goed, waar en mooi, terwijl alleen God Goedheid, Waarheid en Schoonheid is.
Onverzadigd verlangen en voorbestemdheid, met God
Van alle schepselen zijn de mensen en de engelen voorbestemd om de eeuwigheid met God door te brengen. Dit is inderdaad de reden waarom zij geschapen zijn. Om hen te helpen dit doel te bereiken heeft God in hen een onverzadigbare honger naar Hemzelf gelegd. Vandaar de befaamde uitspraak van Sint Augustinus: "Wij zijn voor U gemaakt, Heer, en onze harten zijn rusteloos tot ze in U rusten." Dit verlangen van de mens naar God betekent dat hij ook hunkert naar goedheid, waarheid en schoonheid, en dat hij ze alle drie moet ervaren.
Lees ook: Europa: komend centrum van wereldwijde islamitische samenleving?
God en schoonheid zijn één
Gelukkig is schoonheid overal in de schepping aanwezig. Of het nu gaat om prachtige zonsondergangen, schitterende bloemen of majestueuze roofvogels, een vorm van schoonheid is voor iedereen toegankelijk. Wanneer iemand deze wonderen ervaart, kunnen zij zijn geest rechtstreeks naar God voeren. Whittaker Chambers ervoer dit als kind. Hoewel er thuis nooit over God werd gesproken, had hij in zijn jeugd drie religieuze ervaringen. De tweede daarvan werd volledig veroorzaakt door schoonheid. Dit is hoe hij het beschreef: "Op een dag dwaalde ik alleen rond en bevond me voor een hoge heg die ik nog nooit had gezien. Hij was zo hoog dat ik er niet overheen kon kijken en zo dik dat ik er niet doorheen kon kijken. Maar door plat tegen de grond te gaan liggen, wurmde ik me tussen de ligusterstengels door.
Beeldschoon veld
"Ik stond op, aan de andere kant, in een veld dat van eind tot eind bedekt was, zo hoog als mijn hoofd, met distels in volle bloei. Vastgeklampt aan de paarse bloemen, erboven zwevend, of kwetterend en duikend in de vlucht, zaten tientallen goudvinken, kleine goudgele vogels met zwarte, contrasterende vleugels en kappen. Ze schonken geen enkele aandacht aan mij, alsof ze nog nooit een jongen hadden gezien.
Schoonheid zo absoluut
"De aanblik was zo onverwacht, de schoonheid zo absoluut, dat ik dacht dat ik er niet tegen kon en me aan de heg vasthield voor steun. Hardop zei ik: 'God.' Het was een eenvoudige uitspraak, geen uitroep, waartoe ik toen niet in staat zou zijn geweest. Op dat moment, dat ik me alle jaren van mijn leven herinnerde als een van de hoogste momenten, was ik dichter bij de intuïtie die als enige zin kon geven aan mijn leven - de intuïtie dat God en schoonheid één zijn - dan ik in bijna veertig jaar opnieuw zou zijn."
Natuurlijke schoonheid voedt de ziel
Dit laat zien hoe natuurlijke schoonheid de ziel voedt. Maar zij alleen volstaat niet. De mens wil ook schoonheid ervaren bij zijn medemensen. De mooie dingen die door de mens zijn gemaakt moeten deze honger stillen. Of het nu gaat om kunst, muziek, architectuur, elegante meubels en dergelijke, deze door de mens gemaakte wonderen zijn belangrijk, want telkens wanneer iemand iets maakt, verwerkt hij er iets van zichzelf in. De kunstenaar kan namelijk alleen iets maken als er een voorbeeld van dat ding in hem aanwezig is.
Uitdrukking van iets moois, weerspiegeling Gods schoonheid
Wanneer de mens dus iets moois maakt, is dat de uitdrukking van iets moois dat in zijn ziel bestaat. Aangezien God de oorsprong is van alle schoonheid, verkondigt het dat een weerspiegeling van Gods schoonheid schijnt in de ziel van de mens. Het getuigt dat de mens is gemaakt naar Gods beeld en gelijkenis en helpt daarom de mens om elkaar het juiste respect te geven en de praktijk van naastenliefde te bevorderen. Helaas ontbreekt dit soort schoonheid in de moderne samenleving. Het is vervangen door wat sommigen een "cultus van de lelijkheid" noemen.
De cultus van de lelijkheid: Een ontkenning van Gods bestaan
In 2001 gaf pater Anthony Brankin een lezing over dit onderwerp, gesponsord door de American Society for the Defense of Tradition, Family and Property (TFP). Daarin betoogde hij dat de hedendaagse mens door zoveel lelijkheid is omgeven dat zijn vermogen om iets als lelijk te herkennen is afgestompt. Hij zei: "Als ik zeg dat je zij aan zij leeft met deze lelijkheid, bedoel ik te zeggen dat je bij het komen en gaan van deze zaal omringd bent door kilometers onverzettelijke lelijkheid: McDonalds en Burger Kings ingeklemd tussen Amocos en huurkazernes. Je verwart dat niet met schoonheid, maar het is zo alomtegenwoordig dat je het misschien niet meer herkent als specifiek lelijk.
De lelijkheid; fysiek, maar ook geestelijk
"Je maakt misschien nooit een mentale notitie van de lelijkheid van alle winkelcentra met hun valse voorgevels en nog valsere interieurs of van de flatgebouwen die van binnen net zo leeg en steriel zijn als van buiten. Zo ziet alles er nu uit. "En dat is natuurlijk nog maar het begin, want er is ook een geestelijke lelijkheid in onze wereld die niet minder alomtegenwoordig is dan en op de een of andere manier verband houdt met de visuele lelijkheid overal om ons heen."
Lees ook: De overwinning voor het gezin die Nederland op zijn kop zette
Lelijkheid: fysiek, maar ook geestelijk
"Je maakt misschien nooit een mentale notitie van de lelijkheid van alle winkelcentra met hun valse voorgevels en nog valsere interieurs of van de flatgebouwen die van binnen net zo leeg en steriel zijn als van buiten. Zo ziet alles er nu uit. "En dat is natuurlijk nog maar het begin, want er is ook een geestelijke lelijkheid in onze wereld die niet minder alomtegenwoordig is dan en op de een of andere manier verband houdt met de visuele lelijkheid overal om ons heen."
Lelijkheid soms ook in de kerk te vinden
Even later zei pater Brankin verder: "Nu zou u kunnen denken dat u tenminste op zondag van al deze visuele en geestelijke lelijkheid gered zou kunnen worden door naar de kerk te gaan; maar de lelijkheid is daar ook, want de kans is groot dat uw kerk al verwoest is door moderne katholieke barbaren die niet eens het artistieke gevoel hebben van de Unitariërs die in de monumentenzorg van uw steden zitten." Deze onderdompeling in lelijkheid heeft schadelijke gevolgen voor de samenleving. Als de aanwezigheid van door de mens gemaakte schoonheid de realiteit versterkt dat God bestaat en wordt weerspiegeld in de ziel van de mens, dan bevestigt de overheersing van lelijkheid het tegenovergestelde.
De subliminale boodschap
Pater Brankin drukte dit als volgt uit: "De subliminale boodschap in elk verward en misvormd stuk moderne architectuur, kunst, muziek of drama is dat er geen God is. De subliminale boodschap in elke opzettelijke verminking van natuurlijke vormen, in elk eerbetoon aan fysieke en persoonlijke perversie, is dat er geen God is. De subliminale boodschap in elke viering van het vreemde en dodelijke is dat er geen God is. Deze subliminale boodschap is het 'verlichte evangelie van de dood' dat geen enkele cultuur ooit heeft kunnen verkondigen, en door de alomtegenwoordigheid ervan in elk aspect van het moderne leven worden we voortdurend aangemoedigd dit evangelie te aanvaarden."
De samenleving weerspiegelt wat ze maakt en bezit
Een samenleving die schoonheid bezit, weerspiegelt dus God en een samenleving die schoonheid verwerpt, verwerpt ook God. Dit is een cruciaal punt. Daarom kan elke oplossing voor de moderne revolutionaire crisis die niet inhoudt dat de samenleving wordt gevuld met schoonheid, niet hopen blijvend of voldoende diepgaand te zijn.
De directe werking van schoonheid op de ziel
Maar als een samenleving eenmaal gevuld is met schoonheid, zal zij noodzakelijkerwijs de mensen in die samenleving beïnvloeden. Dat komt omdat schoonheid bijna automatisch kan inwerken op de ziel, zelfs met weinig reflectie of intellectuele inspanning. Iedereen heeft dit wel eens ervaren. Er zijn momenten waarop men een schoonheid tegenkomt die zo diepgaand is dat de geest bijna onwillekeurig naar God en hogere werkelijkheden wordt getrokken. Dit is vooral vandaag de dag een voordeel omdat de hedendaagse mens reflectie schuwt.
Schoonheid doet zielen reinigen
Jaren geleden meldde een TFP-lid dat hij de Sainte Chapelle bezocht en in het heiligdom een louche figuur zag die overmand werd door emoties. Toen hij de arme man aansprak, kon hij alleen maar zeggen: "Ik heb een gevoel alsof deze plek mijn ziel reinigt." Dat is het effect dat schoonheid kan hebben. Hoewel deze "reiniging" of invloed die schoonheid kan hebben vaak automatisch is, betekent dit niet dat de effecten ervan vluchtig zijn. De beroemde negentiende-eeuwse schrijver Joris-Karl Huysmans bekeerde zich uit de diepte van zedeloosheid tot het katholicisme door de schoonheid van middeleeuwse gezangen en kunst te analyseren. Men zou kunnen zeggen dat de apostel die hem tot het geloof bracht, de schoonheid was.
Lees ook: Wetenschapsjournalist: krankzinnig stikstofbeleid ‘niet uit te leggen’
Een voorkeursoptie voor schoonheid
Dit roept de vraag op: Hoeveel zielen die wegkwijnen onder de cultus van de lelijkheid in de hedendaagse samenleving zouden er baat bij hebben, of zich zelfs kunnen bekeren, als ze aan schoonheid worden blootgesteld? Zoals Michael Knowles opmerkte, zijn er maar weinig Amerikaanse conservatieven die deze vraag stellen. Dat is jammer, want het is een probleem dat serieus genomen moet worden. Bovendien is het een probleem dat moet worden aangepakt.
Voorkeur voor schoonheid uitoefenen en uitdragen
Daarom is het noodzakelijk dat Amerikaanse conservatieven een voorkeur voor schoonheid uitoefenen. Zij moeten hun kinderen zoveel mogelijk blootstellen aan mooie dingen; zij moeten hun huizen zo mooi mogelijk inrichten; zij moeten er alles aan doen om de samenleving te vullen met het soort schoonheid waarvoor de christelijke beschaving nog steeds bekend staat en bewonderd wordt. Op die manier zullen zij de cultus van de lelijkheid die hen omringt verwerpen en God weer uitnodigen in de samenleving waar Hij thuishoort.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org en is een vertaling daarvan.
Laatst bijgewerkt: 26 april 2023 10:34