Van Vijfeijken moet leren vrede te hebben met het feit dat zij geen recht heeft op andermans familiebezit. (bron)
Professor belastingrecht: ‘Hoe kun je er vrede mee hebben dat ik geen belasting betaal als ik vijf ton erf?’
Deze vraag stelde professor belastingrecht Inge van Vijfeijken in een recent artikel in het FD. Het antwoord is doodeenvoudig.
Waarom ongelijkheid moreel en logisch is
Van Vijfeijken begint haar betoog met de vraag van een buurvrouw: “Hoe kan het dat iemand na het overlijden van zijn of haar partner belasting moet betalen over een nalatenschap van €300.000 hoewel er voor gehuwden en samenwonenden een belastingvrijstelling geldt van iets meer dan €800.000?” Haar antwoord is geen antwoord, maar een non sequitur – zij gaat geheel niet in op de vraag. In plaats van uit te leggen waarom “partners” anders behandeld worden dan gehuwden, verlegt zij het gespreksonderwerp naar de vordering van kinderen op de nog levende ouder, die voortkomt uit het nalatenschap van de overleden ouder. De fundamentele ongelijkheid in menselijke relaties – tussen vreemden, kennissen, kinderen, gehuwden – wordt volledig genegeerd. En dat is geen vergetelheid, maar ideologie. Het antwoord op de vraag is simpel: de reden dat voor “partners” en gehuwden een verschillende vrijstelling wordt gehanteerd is omdat de relaties niet gelijk zijn. Maar Van Vijfeijken denkt in termen van nivellering. Haar geest is, blijkens haar betoog, gevormd door het gelijkheidsdogma, niet door het onderscheidingsvermogen van een christelijke rechtsorde. Deze gelijkheidsobsessie ondermijnt elk besef van rechtvaardige orde: niet alles is gelijk, dat zal het nooit zijn en dat is goed. Dat “partnerschap” iets anders is dan een huwelijk, zou voor een jurist geen geheim mogen zijn.
Controledrift vermomd als rechtvaardigheid
Haar hele betoog ademt misgunnen. De suggestie van Van Vijfeijken dat een vrijstelling van 100.000 euro “aan de royale kant” is, bewijst hoe ver zij afstaat van de realiteit – terwijl zij nota bene bij consultancybureau PwC ging werken want “de universiteit is toch een beetje een ivoren toren en ik wilde voeling krijgen met de praktijk” – alsof PwC zo’n nuchtere, alledaagse tent is waar Jan en alleman kan aankloppen voor een vakantiebaantje. In de praktijk dekt deze vrijstelling nauwelijks een parkeerplaats, laat staan een gezinswoning. Ook haar wens om ‘schenkingen op papier’ te willen inperken is veelzeggend. In plaats van te erkennen dat ouders hun kinderen vooruit willen helpen en dat dit volkomen terecht en wenselijk is, brandmerkt ze deze liefdevolle handelingen als belastingontwijking. Volgens haar “leiden deze tot testamenten van 25 pagina’s waarvan eigenlijk niemand meer iets begrijpt.” Wat zij werkelijk bedoelt is dat mensen te veel vrijheid hebben – iets wat haar ideologie niet verdraagt. Ouders die vooruitdenken en hun kinderen willen beschermen tegen een roofzuchtige staat zijn haar blijkbaar een doorn in het oog.
Lees ook: Erfbelasting: onrechtvaardig, onpraktisch en onhoudbaar
Van Vijfeijken: ‘Rijken slechter af? So be it!’
Ook haar pleidooi voor “defiscalisering” – het uitstellen van de erfbelasting tot het moment van daadwerkelijke overdracht – is slechts een technocratisch rookgordijn. Ze beweert dat dit “95% van de problemen rond erfenissen zou oplossen,” maar over de 5% vermogenden die daarmee slechter af zou zijn, zegt ze koeltjes: “So be it.” Geen begrip voor liefdevolle overdracht van materiele en geestelijke waarde, alleen de kille logica van de verdeelstaat, gedreven door misgunnen.
Afgunst en utilitarisme als leidraad
Van Vijfeijken erkent dat een erfbelasting van 49,5% politiek onhaalbaar is, maar stelt: “[D]us zou ik zeggen: laten we aansluiten bij het tarief in box 3.” Dat is 36%. Alsof het heffen van erfbelasting een kwestie is van politiek handjeklap in plaats van een moreel beginsel. Haar afwijzing van vrijstellingen is puur utilitair: “Als je voorstelt om elke euro die een ouder aan een kind schenkt van meet af aan te belasten, komt heel Nederland in opstand.” Haar logica: niet wat goed is, maar wat haalbaar is, bepaalt de norm. Ze ziet de burger als lastige onderdaan, die in de weg staat van haar kleptomanische driften, niet als soeverein mens met recht op privé-eigendom. Als de staat ermee weg zou kunnen komen, zou Van Vijfeijken pleiten voor een gehele afschaffing van enige vrijstelling, zo mogen we concluderen uit haar pleidooi. Steeds weer blijkt het morele vacuüm in haar denken. Voor Van Vijfeijken telt niet wat rechtvaardig is, maar wat uitvoerbaar is zonder protest. Dat zij de gehele afschaffing van vrijstellingen niet wenselijk acht enkel omdat “heel Nederland dan in opstand komt,” is veelzeggend. Haar redenering is niet gebaseerd op principes, maar op politieke haalbaarheid – een klassiek kenmerk van utilitaristisch denken, geworteld in jaloezie en miskenning van de heilige scheppingsorde.
Piketty’s nachtmerrie
Het is veelzeggend dat Van Vijfeijken zich beroept op Thomas Piketty – de Franse econoom die de erfbelasting als een speerpunt van zijn marxistische herverdelingsutopie ziet. Daarmee verraadt zij haar ware geest: niet de met vrije wil en rede begiftigde mens, maar de staat als norm voor sociale ordening. In tegenstelling tot Piketty’s droom – een nachtmerrie – moet ongelijkheid niet worden bestreden, maar omarmd als onderdeel van een gezonde, vrije samenleving. Echter, Van Vijfeijken stelt: “Ik word natuurlijk heel vaak bevraagd over de erfbelasting en leg dan uit waarom die er is. Aan het eind van die gesprekken zien mensen de redelijkheid er meestal wel van in.” Maar die redelijkheid is slechts een façade – want van enig inhoudelijk argument om dit te onderbouwen ontbreekt elk spoor. In werkelijkheid komt haar pleidooi neer op één ding: ‘zij hebben meer en dat is niet eerlijk.’ Het is pure afgunst. De christelijke visie erkent dat verschil goed is, dat familiekapitaal een zegen is en dat traditie bescherming verdient. Maar voor de bureaucratische geest is alles gelijk – en dus alles belastbaar.
Een morele plicht tot verzet
Verschil is geen onrecht. Het gezin is geen belastingobject, maar een heilige instelling. Zoals katholiek denker professor Plinio Corrêa de Oliveira benadrukte: privé-eigendom binnen het gezin is een bastion tegen de staat en een bolwerk van beschaving. De erfbelasting is dan ook niet slechts een fiscale vergissing, maar een moreel schandaal. De geestelijke band met bezit – de liefde, opoffering en waarden die erin besloten liggen – wordt door Van Vijfeijken genegeerd alsof zij irrelevant is. Dat is de ontkenning van de menselijke waardigheid. Van Vijfeijken besluit: “Ik vind het echt ongelooflijk dat mensen er vrede mee zouden hebben dat ik geen belasting zou hoeven te betalen als mijn moeder overlijdt en ik vijf ton op mijn bankrekening krijg.” De verklaring is wederom simpel: niet iedereen is doordrenkt van een afgunst voor de organische orde van de schepping.
Lees ook: Belastingambtenaar doet boekje open: 'Erfbelasting is afgunstbelasting'
Een enkele uniforme vrijstelling: exact 100%
Ons erfgoed behoort niet toe aan Van Vijfeijken en ook niet aan de staat. Het is het vermogen van de ouders, liefdevol opgebouwd en toevertrouwd aan het nageslacht. Deze laatste daad van naastenliefde verdient geen belasting, maar respect. De staat heeft zich te buigen voor het heilige erfrecht, niet andersom. En het is Van Vijfeijken die moet leren vrede te hebben met het feit dat zij geen recht heeft op dat bezit. De familie is de kern van de samenleving. En het erfrecht is een heilig instituut dat moet worden verdedigd. Dat Van Vijfeijken dit probeert te ondermijnen met “non-argumenten” over draagkracht en gelijkheid is schandelijk. Wij pleiten dan ook voor “één uniforme vrijstelling”: exact 100%. Want elke belasting op erfenis is een belasting op liefde, op traditie en op beschaving.
Laatst bijgewerkt: 13 juni 2025 12:18