Professor Guus Berkhout maakt gehakt van klimaatideologie.
Geofysicus Guus Berkhout ontkracht 7 karikaturen van klimaatsceptici
Klimaatlinks schets een verkeerd beeld van wetenschappelijk scepticisme ten aanzien van klimaatideologie. Dat constateert Guus Berkhout, emeritus-hoogleraar geofysica aan de Technische Universiteit Delft.
Jasper Lukkezen
In Het Financieele Dagblad van 13 mei j.l. schetst de hoofdredacteur (Jasper Lukkezen) van het prestigieuze tijdschrift voor Nederlandse economen en beleidsmakers – Economische Statistische Berichten – het beeld dat hij heeft van een klimaatscepticus. Laat ik maar gelijk met de deur in huis vallen, meneer Lukkezen, dat beeld rammelt aan alle kanten. Heeft u ooit wel eens met zo’n kritische klimaatwetenschapper gesproken? Heeft u wel eens écht naar zo’n andersdenkende persoon geluisterd?
'Sabel klimaatscepticus neer'
U publiceert in uw artikel zeven overtuigingen die de klimaatscepticus volgens u zou hebben, en u geeft vervolgens adviezen aan de FD-lezer om zo’n klimaatscepticus in een gesprek “efficiënt neer te sabelen” (ik citeer u letterlijk). Oei, waarom zo polariserend? Is dat uw idee over hoe we elkaar moeten informeren? Ik ben een kritische wetenschapper, die samen met mijn internationale collega’s onderzoek doet naar de eigenschappen van het aardse klimaat. Vanuit die positie geef ik u hierbij mijn reactie op de zeven overtuigingen die een klimaatscepticus volgens u zou hebben.
Lukkezen gaat er met een gestrekt been in.
1. ‘Het klimaat verandert niet’
Ik ken geen enkele competente en integere klimaatwetenschapper met een dergelijke opvatting. Natuurlijk verandert het klimaat, zowel in het verleden (ook toen de mens er nog niet was), als in het heden en in de toekomst. Die dynamiek zal zo’n wetenschapper juist benadrukken. In de aardse oceanen en de atmosfeer is alles voortdurend in beweging: Panta rhei. En zo’n klimaatwetenschapper zal daarbij ook naar de grote verbanden wijzen. De aarde is weer onderdeel van ons zonnestelsel en dat verandert continu. En ons zonnestelsel is weer onderdeel van het universum. En ook dat verandert continu. Alles verandert en wij veranderen mee, ook al vinden sommigen dat niet leuk. Al die veranderingen grijpen weer op elkaar in. Hoe dat allemaal zit, weet nog geen enkele onderzoeker. We hebben op dit gebied nog een héle lange weg te gaan. Bij deze grote wetenschappelijke vraagstukken past de mens dus grote bescheidenheid.
2. ‘De opwarming wordt niet door de mens veroorzaakt’
Ook dit zal een competente en integere wetenschapper nóóit beweren. Immers, we weten in het complexe klimaatsysteem nog zo bitter weinig van oorzaak en gevolg. Dit soort boude uitspraken zijn dan ook zeer onwetenschappelijk. Als we kijken naar de laatste wetenschappelijke indicaties, dan heeft de mens door zijn CO2-uitstoot wel degelijk invloed op onze aarde, maar de invloed op het klimaat lijkt aanzienlijk geringer te zijn dan eerder werd vermoed. Met name als we het saturatie-effect meenemen (alle thermische straling door het aardoppervlak wordt al door de CO2-banden geabsorbeerd), zal meer CO2 nauwelijks meer effect hebben. Daarentegen zijn er steeds meer aanwijzingen dat kleine veranderingen in de zonneactiviteit al een enorme invloed kunnen hebben op de aardse temperatuur. En in verband daarmee wordt het ook steeds duidelijker dat waterdamp een hoofdrol speelt in de temperatuur van onze atmosfeer (ook wel dampkring genoemd). Waterdamp – de grondstof voor onze wolken – heeft een vele malen grotere invloed op de aardse temperatuur dan CO2. Met andere woorden: kritische wetenschappers laten zien dat er geen zekerheden bestaan over de oorzaken van de huidige opwarming en dat er in het complexe klimaatverhaal veel meer aan de hand is dan CO2. Dat laatste is wél een zekerheid.
CO2 is de grote boeman in het klimaatlinkse verhaal. De invloed van CO2 op klimaat is echter minder dan de invloed van waterdamp.
3. ‘De gevolgen van opwarming vallen mee’
Omdat we nog zo weinig weten van oorzaak en gevolg, is het verreweg het beste om naar de feiten van klimaatverandering te kijken, zeg in de afgelopen zestig jaar. Daar is wereldwijd uitgebreid over gerapporteerd door gerenommeerde instituten met een grote staat van dienst. Raadpleeg bijvoorbeeld de mondiale EM-DAT database. Met een overweldigende meerderheid laten die instituten zien dat weersextremen (natte perioden, droge perioden, hittegolven, koudegolven, overstromingen, orkanen, …) van alle tijden zijn, en veel belangrijker, dat die extremen nu niet meetbaar vaker optreden en/of intensiever zijn. Wat die instituten ook overtuigend laten zien, is dat het aantal slachtoffers door weersextremen spectaculair is gedaald. De verklaring daarvoor is overduidelijk. Net zoals dat in de natuur gebeurt, is de mens zich gaan aanpassen aan de veranderingen in weer en klimaat (klimaatadaptatie). Daardoor vallen de gevolgen inderdaad niet alleen mee, maar worden door geavanceerde adaptatietechnologie de gevolgen juist aanzienlijk minder.
4. ‘Wat Nederland doet maakt niets uit’
Als we ondanks alle aanwijzingen toch zouden volhouden dat opwarming door menselijke CO2 wordt veroorzaakt, dan is de invloed van Nederland mondiaal inderdaad minder dan een speldenprik. Zo klein zelfs, dat het niet te meten is. We moeten ons dus ernstig afvragen of het verantwoord is om honderden miljarden euro’s uit te geven aan de net-zero CO2-ambitie. Daar komt nog bij dat CO2 de elementaire bouwsteen is van het leven op aarde. Met te weinig CO2 gaat alles dood en met meer CO2 wordt de aarde groener. En dat laatste is juist wat we zouden moeten willen. Ook in het onwaarschijnlijke scenario dat CO2 toch de grote boosdoener zou blijken te zijn, dan nóg is net-zero een dubieuze doelstelling omdat de kosten-baten verhouding volledig uit balans is. Als we in Nederland die honderden miljarden dan toch aan het klimaat willen besteden, waarom dan niet aan adaptatiemaatregelen? Adaptatie heeft bewezen zeer effectief te zijn, wat de oorzaak van klimaatopwarming en weersextremen ook moge zijn.
5. ‘CO2-certificaten zorgen voor een waterbedeffect’
Bedrijven die CO2 uitstoten kunnen certificaten kopen om dat te mogen doen en betalen daarvoor een bedrag per ton CO2. Inderdaad, in het begin zijn er veel te veel certificaten uitgegeven. Daardoor bleven de prijzen veel te laag en ontstond er een waterbedeffect. Maar, terecht door Lukkezen aangegeven, dat is inmiddels gecorrigeerd. De prijs ligt nu rond de €100/ton! Maar dure CO2-certificaten hebben een groot nadeel, omdat ze een prijsopdrijvend effect hebben. Immers, voor bijna alles is energie nodig en voor fossiele brandstoffen is er nog lang geen vervanging (80% van ons energiegebruik is fossiel). Als CO2 een meetbare invloed zou hebben op het klimaat, dan is het certificatensysteem een nuttig gereedschap. Maar als het draaien aan de CO2-knop geen enkele zin heeft, dan jaagt het CO2-certificatensysteem iedereen alleen maar op hoge kosten en worden we er alleen maar armer van.
6. ‘Klimaatmaatregelen zijn te duur’
Als we daadwerkelijk op een klimaatcatastrofe zouden afstevenen én als het ons zou lukken om met maatregelen klimaatverandering te stoppen én als de baten groter zouden zijn dan de kosten, ja, dan zouden klimaatmaatregelen best veel mogen kosten. Maar als dat allemaal bij elkaar zéér onwaarschijnlijk is, en dat is nu het geval, dan is elke uitgave onverantwoord. Het uitgeven van honderden miljarden om te proberen klimaatverandering te stoppen (mitigatiebeleid) moet daarom per direct stoppen. Het voorbeeld van Lukkezen in het FD over een dijkdoorbraak is wel zeer ongelukkig gekozen, want dat is nu juist een voorbeeld van gebrek aan adaptatiebeleid. Zo hadden de grote overstromingen in en rond Valkenburg van juli 2021 niets met klimaatverandering te maken, maar met slecht onderhoud van de binnendijken en het niet aan elkaar doorgeven dat er stroomopwaarts een gigantische watermassa naar Limburg denderde. Ook de nu optredende grote droogte en overstromingen in Zuid-Europa zijn een gevolg van bitterslecht watermanagement. Kortom, gebruik klimaatverandering niet als excuus voor slecht bestuur.
7. ‘Het klimaat is niet sexy’
Dat zal geen enkele serieuze klimaatwetenschapper ooit zeggen. Het klimaatsysteem is immers fascinerend vanuit een wetenschappelijk oogpunt. Het gedrag van dit systeem is uiterst complex en de wetenschap kan van dat gedrag heel veel leren. Elke nieuwe serie metingen die we (via satellieten) registreren, openbaart iedere keer weer nieuwe klimaatgeheimen; geheimen die ons stap voor stap wijzer maken. CO2 is maar een heel klein stukje van het grote wetenschappelijke plaatje. Niet verstandig om alleen maar op dat kleine stukje CO2 te focussen. Echte wetenschappers zijn nieuwsgierig en willen gewoon weten hoe het écht zit. Dat gebeurt niet als je alleen maar naar menselijke CO2-uitstoot kijkt en natuurkrachten niet serieus meeneemt.
Open debat
Tot slot nog een boodschap aan alle klimaatactivisten. Laten we mensen niet de stuipen op het lijf jagen met angstverhalen over klimaatcatastrofes. Alles wijst erop dat er helemaal geen crisis is. Integendeel, door ons aan te passen zullen we ons steeds beter kunnen wapenen tegen extreem weer en veranderingen in het klimaat. Ik heb het FD uitgenodigd om samen met mij een open debat te organiseren om de volledige kosten en baten van het huidige klimaatbeleid voor alle burgers in ons land zichtbaar te maken. Jammer dat ze daar niet op in wensen te gaan.
Dit artikel verscheen eerder op clintel.nl.
Laatst bijgewerkt: 26 juli 2023 06:40
