Klaas Knot erkent tegenover de Tweede Kamer de gevaarlijke "scheefgroei" van de eurozone. Links van hem Pieter Hasekamp, directeur van het Centraal Planbureau. (Beeld: Tweede Kamer)
‘Euro en ECB-beleid gaan Nederlander veel geld kosten’
Is de hoge inflatie, die ook het privé-eigendom van Nederlanders ondermijnt, een gevolg van klimaatverandering? Klaas Knot legde als president van de Nederlandsche Bank (DNB) die relatie al in 2015. Als gevolg van de doorgedreven klimaatagenda zou de waarde van ‘fossiele industrieën’ – niet alleen olie- en gasindustrie, maar ook van hun afnemers – fors afgeschreven gaan worden. De echte crisis is echter gekomen met de Oekraïne-oorlog en de bijbehorende sancties, waardoor Europa zelf van betaalbare brandstof uit Rusland afzag. En daarvoor de hoofdprijs betaalt.
Knot schrijft problemen aan externe factoren toe
Die crisis heeft zich inmiddels enigszins gestabiliseerd (voorlopig dan, en wel op een veel hoger prijsniveau). Met het oog op de verkiezingen klinken nu overal optimistisch getoonzette prognoses. Bij het ‘rondetafelgesprek’ van 13 februari over de toekomst van de euro in de Tweede Kamer keerde Knot echter toch weer terug naar klimaatverandering als een inflatiefactor. Het woord ‘klimaat’ dook in zijn betoog sowieso regelmatig op. Behalve dat DNB zich ideologisch aan de klimaatagenda gebonden heeft, ligt het vanuit Knots positie en verantwoordelijkheid voor de hand economische problemen zoveel mogelijk aan externe factoren toe te schrijven. Als excuus van voorkeur wisselen klimaat en Oekraine-oorlog zich bij hem af.
Scheefgroei van eurozone
Klaas Knot gaf in zijn openingsverhaal in de Tweede Kamer wel toe dat in de eurozone inmiddels sprake is van verregaande “schreefgroei”. Nationale economieën lopen steeds verder uiteen, zozeer zelfs dat dit de stabiliteit van de eurozone bedreigt. Deze ontwikkeling is tegengesteld aan de verwachting die ten grondslag lag aan het Verdrag van Maastricht (1991), namelijk dat na invoering van de euro (1999) de economieën vanzelf naar elkaar toe zouden groeien. De scheefgroei is een reëel probleem, aldus Knot, omdat de ongelijkheid leidt tot ontevredenheid van burgers die hun privé-eigendom zien ontwaarden, maar ook tot oplopende private en publieke schulden die op hun beurt het systeem onevenwichtig maken.
Wisselkoerssysteem corrigeert niet meer
De scheefgroei is volgens Knot het gevolg van “landspecifieke” oorzaken, zoals verschillen in demografische ontwikkelingen, en beleidskeuzes die landen zelf maken (denk bijvoorbeeld aan de lage pensioenleeftijd in Frankrijk, terwijl Nederlanders tot voorbij 67 moeten doorwerken). De grote productiviteitsverschillen die ontstaan, worden bovendien niet meer zoals voorheen gecorrigeerd door een wisselkoerssysteem, want alle landen zitten nu vast aan dezelfde munt. De logische conclusie, het oude systeem herstellen en uit de euro stappen, wat toch in elk geval als optie onder ogen zou moeten worden gezien, liet Knot zorgvuldig onbesproken.
Uit euro stappen dient optie te zijn
Minder meel in de mond heeft oud-minister van Financiën Hans Hoogervorst (VVD), die via een videoverbinding ook in het rondetafelgesprek betrokken was. In het zaterdagnummer van De Telegraaf had hij vooraf al positie betrokken, en niet voor het eerst. Hij vindt dat uit de euro stappen juist wél een optie moet zijn, op den duur zelfs een onvermijdelijke. Wel wil hij eerst nog proberen de eurozone te redden door die te disciplineren. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft immers jarenlang een extreem lage rente aangehouden en voor honderden miljarden aan staatsschuld opgekocht. Alles om de euro te behouden en de schuldenlanden te gerieven. Knot liet – zij het in ontkennende zin - de term fiscal dominance vallen. Economen gebruiken die wanneer een centrale bank in zijn beleid tegemoet wil komen aan overheidsschulden.
‘Geldbeleid ECB was extreem’
Volgens Hoogervorst is dit precies wat de ECB gekenmerkt heeft. “Het geldbeleid van de ECB was echt extreem”, aldus de oud-minister. “De officiële doelstelling was om de inflatie op te krikken. Waarom in hemelsnaam? Wat is er erg aan een inflatie van 1,5 procent? Maar er was natuurlijk een onuitgesproken nevendoelstelling: om al die landen met enorme staatsschulden het leven wat makkelijker te maken. En ze geen bedreiging voor de euro te laten vormen. Met als gevolg dat een land als Italië nu al dertig jaar lang economisch niet groeit, omdat ze het politiek niet op kunnen brengen om te hervormen.”
‘Nederland heeft sterke munt voor zwakke ingewisseld’
Het gevolg van dit alles is dat Nederland een heel sterke munt, de gulden, heeft ingeleverd. “We hebben er een soort Franse franc voor teruggekregen”, aldus Hoogervorst en bovendien “een muntunie die geplaagd wordt door enorme overheidsschulden, waarin de verleiding voor de centrale bank om dat met pappen en nathouden overeind te houden enorm groot is.” Maar Hoogervorst grootste angst is “het sluipende proces van een steeds zwakkere munt, inflatie die steeds boven de 2 procent zal blijven zweven, overheden die steeds maar weer bij moeten plempen om de koopkracht op peil te houden.”
‘Coronaherstelfonds zéér nadelig voor ons’
Dit zal Nederland heel veel geld gaan kosten. Niet alleen via inflatie, maar ook in klinkende munt, die via belasting vergaard moet worden. Opnieuw met funest gevolg voor het privé-eigendom. Ons land nu al een grote nettobetaler aan de Europese Unie. Maar Hoogervorst vreest vooral de uitwerking van het coronaherstelfonds: “Ik geloof niet dat er ooit een overeenkomst door Nederland getekend is die financieel zo nadelig voor Nederland is. We moeten een veelvoud daaraan bijdragen van wat er terugkrijgen.” Als Nederland op dit moment moest kiezen om in de euro te stappen, zou het die resoluut afwijzen, aldus Hoogervorst: “We zouden gek zijn om in een muntunie te stappen waarin zoveel schuld is. Dat zouden we nooit doen.”
‘We gaan via ECB de rekening betalen’
Maar helaas, we zitten al in de euro. We hebben dus geen keus meer, en krijgen daarvoor de rekening. Hoogervorst: “Italië en mogelijk ook andere EU-landen met hoge staatsschulden kunnen die schulden nooit op een normale manier terugbetalen. Dit raakt de Nederlandse burgers op meerdere manieren in de portemonnee.” Via de ECB is de Nederlandse belastingbetaler deels aansprakelijk voor die schulden, legt Hoogervorst uit. “Dus als het fout gaat, draait Nederland op voor een deel van de verliezen. Dat is de waarheid, maar er is bijna niemand die dat duidelijk zegt.” Met alle gevolgen van dien voor het privé-eigendom, waarvan de ondermijning en ontwaarding gewoon doorgaan.
Laatst bijgewerkt: 14 februari 2023 17:38