Kilometerlange files richting de grens. De christelijke bevolking van Nagorno-Karabach slaat noodgedwongen op de vlucht voor het leger van Azerbeidzjan dat de bevolking steeds verder de duimschroeven aandraait. In tegenstelling tot de oorlogen in Oekraïne en meer recent in Israël houdt de internationale gemeenschap zich grotendeels stil. (Beeld: NOS)
Azerbeidzjan ‘zuivert’ Nagorno-Karabach van Armeense christenen
Terwijl de wereld zijn ogen gericht houdt op de gruwelijke oorlog tussen Israël en Hamas, loopt een paar duizend kilometer verderop een sluimerend grensconflict uit op etnische zuivering. Nee, dit is niet de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. De Armeense christenen in Nagorno-Karabach worden op dit moment stilletjes ontheemd door het islamitische regime van Azerbeidzjan.
Meer dan 100.000 Armenen verdreven
Het conflict in de Kaukasusregio dat al tientallen jaren aan de gang is, is geëscaleerd tot etnische zuivering. De christelijke bevolking van Nagorno-Karabach, 's werelds oudste christelijke natie, is al lang het mikpunt van de expansiedrift van de Azeri’s. Meer dan 100.000 Armeniërs zijn gedwongen hun voorouderlijk thuis te ontvluchten vanwege de inbeslagname van de regio door Azerbeidzjan in september dit jaar. Nagorno-Karabach, een bergachtig gebied iets kleiner dan de provincie Noord-Brabant, is eeuwenlang bewoond door Armeniërs, maar wordt omringd door Azerbeidzjan, een overwegend islamitische natie. Hoewel het geschil territoriaal lijkt, ligt de kern van het probleem in etnische- en religieuze verschillen tussen Armeniërs en Azerbeidzjanen.
De christelijke enclave Nagorno-Karabach is onder de voet gelopen door islamitische aardsvijand Azerbeidzjan. (Beeld: NOS)
Nagorno-Karabach lange tijd omstreden
Het conflict om Nagorno-Karabach heeft diepe wortels in de niet aflatende haat van de islamitische Azeri’s tegen de oeroude christelijke bevolking van de Armeense enclave. Deze antichristelijke haat die de islam kenmerkt, betekende door de geschiedenis heen al het einde voor vele christelijke bevolkingsgroepen in het Midden-Oosten. De aanspraak van Azerbeidzjan op het gebied kan worden herleid tot het Sovjettijdperk, toen beide naties deel uitmaakten van de communistische behemoth. Nagorno-Karabach, een regio met een Armeense meerderheid, kreeg na de val van de Sovjet-Unie autonome status binnen Azerbeidzjan. Dit leidde tot spanningen die uiteindelijk uitmondden in een militair conflict in 1992. Hierbij werden destijds duizenden mensen verdreven.
Archiefbeelden van de oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan in de jaren ’90. (Beeld: NOS)
Oorlog in Oekraïne
Na een staakt-het-vuren in 1994 functioneerde Nagorno-Karabach als een facto onafhankelijke staat binnen Azerbeidzjan. De onafhankelijkheid van de enclave werd alleen niet door andere landen erkend. In 2020 laaide het conflict opnieuw op en veroverde Azerbeidzjan aanzienlijke delen van Nagorno-Karabach. Rusland – tot voor kort een trouwe bondgenoot van Armenië – bemiddelde destijds om een wapenstilstand te onderhandelen, maar kon geen blijvende oplossing bieden. In februari 2022, toen Rusland Oekraïne binnenviel, verschoof de aandacht van de regio, waardoor Azerbeidzjan een blokkade kon opleggen aan Nagorno-Karabach. Met een humanitaire ramp tot gevolg. Rusland schoot niet te hulp, mede omdat Armenië meer toenadering zocht tot het Westen.
Lege schappen bij vrijwel alle winkels in Nagorno-Karabach. Azerbeidzjan houdt de enclave al enige tijd in een wurggreep.
Etnische zuivering
Armeniërs in Nagorno-Karabach werden geconfronteerd met een nijpende humanitaire situatie. Dat zorgde ervoor dat velen de regio ontvluchtten. Ondanks de ontkenning van Azerbeidzjan dat ze genocide plegen of Armeniërs dwingen te vertrekken, was het duidelijk dat het leven ondraaglijk werd voor de christelijke bevolking in de regio. Getuigenissen van verkrachting en beschietingen kwamen naar buiten, wat zorgen opriep over etnische zuivering.
Niemand helpt
Westerse landen, waaronder Nederland en de Verenigde Staten, veroordeelden aanvankelijk de acties van Azerbeidzjan. Concrete maatregelen bleven echter uit, evenals grote internationale verontwaardiging. Toen de spanningen in maart dit jaar opliepen, zegde toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra slechts een handjevol civiele- en politie-experts toe als onderdeel van een kleinschalige vredesmissie van de EU. Ook de beslissing van Armenië om zich buiten het conflict tussen de enclave en Azerbeidzjan te houden, heeft veel Armeense burgers teleurgesteld.
Christenvervolging geen prioriteit
Het Nederlands ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt zich geregeld in straffe bewoording uit tegen zaken die hen niet aanstaat. Denk aan de onlangs aangescherpte lhbt-wetgeving in Oeganda, en andere landen die er conservatieve waarden op na houden. Ook nu tijdens de oorlog in Gaza roept Nederland Israël met klem op om terughoudend op te treden. Als het echter om christenvervolging gaat, is het vaak doodstil vanuit Nederland en andere Westerse landen.
Lees ook: Christenen nog altijd de meest vervolgde bevolkingsgroep
Aardgasreserves van Azerbeidzjan
De positie van Azerbeidzjan in de internationale gemeenschap wordt beïnvloed door zijn aanzienlijke olie- en aardgasreserves. Door sancties van de EU tegen Rusland vanwege het binnenvallen van Oekraïne, springt het islamitische land namelijk bij in het aanvullen van Westerse energiereserves. Nu Nagorno-Karabach zo goed als in handen is van Azerbeidzjan, is het goed mogelijk dat ze – vermoedelijk met hulp van hun trouwe bondgenoot Turkije – Armenië kunnen binnenvallen. De gevolgen van een dergelijke invasie blijft onzeker, en het conflict kan leiden tot onverwachte allianties tussen wereldwijde en regionale machten.
Wéér christenen verdreven
In het midden van deze crisis wordt de christelijke bevolking van Armenië geconfronteerd met vervolging en gedwongen verplaatsing. Dit sluit aan bij de bredere trend van het verdrijven van oude christelijke volken uit hun regio's. Voormalig Amerikaanse ambassadeur voor internationale godsdienstvrijheid, Sam Brownback, heeft opgeroepen tot grotere Westerse steun aan Armenië en bekritiseerde de levering van Amerikaanse hulp en wapens aan Azerbeidzjan. De situatie benadrukt de noodzaak van internationale actie om deze humanitaire crisis aan te pakken en het bredere probleem van discriminatie en vervolging van christelijke bevolkingen door islamitische regimes in het Midden-Oosten en daarbuiten.
Kardinaal Burke vestigt aandacht op het lot van de Armeniërs
Eén van de weinige Westerse leiders die zich helder uitspreekt over de christenvervolging van de Armeniërs, is de prominente kardinaal Raymond Burke. De kerkprins roept de Turkse genocide van Armeniërs (1915) in herinnering en roept op tot gebed en hulpverlening. Kardinaal Burke: “Er is geen plaats voor stilte en passiviteit tegenover de wrede vervolging, ja zelfs de vernietiging van onze Armeense broeders en zusters.”
Laatst bijgewerkt: 2 november 2023 13:04
