Ten onrechte sympathiseren veel rechtse mensen in het Westen met Poetin of zien hem als een bondgenoot in de strijd tegen wat zij beschouwen als de echte vijand: het ‘woke’ Westerse liberalisme, bijvoorbeeld dat van Justin Trudeau. (foto: Wikimedia)
Liberalisme vs. Poetinisme: Een vals dilemma
Sinds de Russische inval in Oekraïne op 24 februari is de aandacht vooral uitgegaan naar de militaire en humanitaire aspecten van het conflict. De oorlog is immers een geopolitieke aardbeving, met de hevigste gevechten en de ergste vluchtelingencrisis op Europese bodem sinds de Tweede Wereldoorlog.
Van dezelfde orde als 11 september
Het is mogelijk dat de oorlog in Oekraïne zich tot buiten de grenzen uitbreidt of escaleert tot het gebruik van kernwapens. Een groot conflict tussen de grootmachten van de wereld is waarschijnlijker dan ooit sinds de jaren tachtig, zo niet eerder. Maar het belangrijkste en meest blijvende aspect van de Russische invasie in Oekraïne is niet de dood en vernietiging die zij heeft aangericht. Het markeert een belangrijk keerpunt in de geschiedenis, een paradigmaverschuiving in het politieke en ideologische kader van de wereld, van dezelfde orde als 11 september, de ineenstorting van de Sovjet-Unie, en de twee wereldoorlogen. Al deze rampen hebben op hun tijd de ideologische, politieke en zelfs culturele kaders van de wereld vernietigd en vervangen door nieuwe.
Einde Koude Oorlog
Ten eerste is het optimisme van na de Koude Oorlog van de afgelopen dertig jaar goed en wel vernietigd. Na de val van het IJzeren Gordijn in 1989 en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 maakte de tweedeling in de Koude Oorlog tussen communisme en anticommunisme plaats voor het bijna universele vertrouwen - een geloof eigenlijk - in democratie, vrijhandel, vrede en wereldwijde integratie als het eindpunt van de evolutie van de mensheid. Instellingen als de Verenigde Naties en de Europese Unie verpersoonlijkten dit geloof. Thomas Friedman verwoordde dit geloof in de jaren 1990 met zijn zogenaamde Gouden Bogen theorie (verwijzend naar de twee bogen van de M in het logo van Macdonalds), die stelde dat geen twee landen met McDonald's-franchises ooit oorlog met elkaar hebben gevoerd (zowel Rusland als Oekraïne hebben die).
Macron: ‘NAVO is hersendood’
In werkelijkheid begon deze regeling van na de Koude Oorlog af te brokkelen zodra zij was begonnen. De politieke verdeeldheid tussen de VS en Europa is al jaren aan het toenemen. 11 september en de nasleep daarvan waren een grote klap voor dit democratische geloof en de transatlantische eenheid. De Europese mogendheden, met name Duitsland, hebben hun strijdkrachten drastisch ingekrompen tot een punt waarop zij praktisch weerloos zijn geworden. Amerikaanse presidenten van beide politieke partijen hebben de militaire aanwezigheid van de Verenigde Staten gestaag teruggebracht tot een schaduw van wat het een generatie geleden was. In 2018 beweerde de Franse president Emmanuel Macron dat de NAVO "hersendood" was en stelde voor om het bondgenootschap te vervangen door een pan-Europees leger dat de Verenigde Staten uitsluit.
Zwakte van het Westen was belangrijke factor
Het westerse bondgenootschap kreeg met de instorting van Afghanistan in augustus 2021 dan ook een flinke klap te verwerken. De zwakte van het Westen en de politieke verdeeldheid waren belangrijke factoren in Poetins besluit om Oekraïne aan te vallen. Hij ging ervan uit dat het Westen een keer zou geeuwen en dan een schikking zou treffen met Rusland, net zoals het eerder had gedaan op de Krim in 2014 en in Georgië in 2008 (Rusland, de Krim en Georgië hebben trouwens allemaal Mcdonald's-franchises). Verrassend genoeg heeft het tegenovergestelde plaatsgevonden.
Europa haast zich leger op te bouwen
Letterlijk van de ene dag op de andere heeft de invasie van Poetin de westerse landen verenigd en de NAVO nieuw leven ingeblazen als de belangrijkste defensieve alliantie voor de vrije wereld. De Europese mogendheden haasten zich nu om hun strijdkrachten weer op te bouwen. Op 27 februari kondigde de Duitse bondskanselier Olaf Scholz aan 100 miljard euro (110,6 miljard dollar) aan nieuwe militaire uitgaven te zullen doen, waarmee voor het eerst in decennia de doelstelling van 2% van het BBP voor defensie-uitgaven wordt gehaald. "Ons doel is om in de loop van dit decennium een van de meest capabele en krachtige legers van Europa te hebben", zei de Duitse minister van Financiën Christian Lindner. (2) De roep om meer militaire uitgaven weerklinkt in bijna elke Europese hoofdstad. Bijna elk NAVO-lid heeft wapens naar Oekraïne gestuurd, waaronder geweren, munitie, en antitank- en grond-luchtraketten.
Nieuwe ideologische strijd
Deze eenheid is niet alleen politiek. Zowel de westerse leiders als Poetin zelf hebben duidelijk gemaakt dat de oorlog in Oekraïne niet alleen om Oekraïne gaat. Het is een strijd tussen twee politieke systemen, twee ideologieën. Het paradigma van het "einde van de geschiedenis", gekenmerkt door liberalisme, consensus en "dialoog", heeft plaatsgemaakt voor een nieuwe ideologische strijd, die de eenentwintigste eeuw zal bepalen, net zoals de Koude Oorlog de twintigste bepaalde.
Goed tegenover kwaad
Tijdens de Koude Oorlog werd Europa ideologisch en fysiek verdeeld door een IJzeren Gordijn. Beide zijden konden niet duidelijker omschreven zijn. Aan de ene kant stond de communistische wereld, gedomineerd door de Sovjet-Unie, die wereldrevolutie, atheïsme en slavernij aan een totalitaire, socialistische staat propageerde. Aan de andere kant stond de vrije wereld, geleid door de Verenigde Staten, die stond voor orde, christendom, vrijheid en westerse beschaving. De ene alliantie vertegenwoordigde het goede, de andere het kwade.
Russische invasie duidelijk immoreel
In de huidige impasse tussen Rusland en het Westen zijn de politieke lijnen ook duidelijk. De overgrote meerderheid van de westerse en niet-westerse landen hebben zich verenigd in hun verzet tegen Rusland. De Russische invasie is duidelijk immoreel en heeft Poetin meer geïsoleerd van de internationale gemeenschap dan Jozef Stalin ooit is geweest. Slechts weinigen in het Westen steunen Poetins bloedige offensief in Oekraïne, zelfs onder zijn meest fervente aanhangers. China, Poetins belangrijkste bondgenoot, is neutraal gebleven in de oorlog.
Oekraïne-oorlog is proxy-oorlog
De ideologische scheidslijn is echter niet zo eenduidig. Terwijl opiniepeilingen in het Westen een meerderheid voor Oekraïne aanwijzen, hebben velen ter rechter- en ter linkerzijde de kant van Rusland gekozen. Zowel de aanhangers van Rusland als die van Oekraïne zijn het echter over één ding eens: de oorlog in Oekraïne is een proxy-oorlog in een bredere strijd tussen twee onverzoenlijke ideologieën. Aan de ene kant staat de zaak van de liberale democratie, het fundament van de moderne wereld. Reeds vóór de invasie hadden vele westerse leiders verklaard dat de grote strijd van de toekomst de verdediging van de democratie zal zijn. Tijdens zijn reis naar Europa in juni 2021 verklaarde Joe Biden dat hij "de democratieën van de wereld" zou verenigen tegen de bedreigingen van "autocratieën", met name Rusland en China. De strijd, schreef hij, is "een beslissende kwestie van onze tijd. "3
‘Nooit was scheidslijn goed en kwaad zo scherp’
Deze roep om democratie nam sterk toe na de inval van de Russen in Oekraïne. In de toespraak waarin hij nieuwe Duitse defensie-uitgaven aankondigde, zei kanselier Olaf Scholz dat de reden daarvan was om het land beter te beschermen tegen aanvallen en "onze vrijheid en onze democratie te beschermen. " (4) In een gastessay voor de New York Times schreef de Britse premier Boris Johnson dat "ik nog nooit in mijn leven een internationale crisis heb meegemaakt waar de scheidslijn tussen goed en kwaad zo scherp was, nu de Russische oorlogsmachine haar woede loslaat op een trotse democratie." Poetin, zo schreef hij, viel "de grondslagen van de internationale betrekkingen en het Handvest van de Verenigde Naties aan." (5)
Zelensky: dit is strijd om democratie
In zijn State of the Union-toespraak op 1 maart verklaarde president Joe Biden duidelijk dat de strijd om Oekraïne te verdedigen tegen Russische agressie een strijd voor democratie is. "In de strijd tussen democratie en autocratie," verklaarde hij, "staan democratieën op, en de wereld kiest duidelijk de kant van vrede en veiligheid. " (6) Op 2 maart verklaarde de Franse president Emmanuel Macron dat de oorlog in Oekraïne laat zien dat "democratie niet langer wordt gezien als een onbetwist systeem. Het is voor onze ogen in twijfel getrokken." Nu, zei hij, moet Europa instemmen met "het betalen van de prijs voor vrede, vrijheid en democratie." (7) In zijn toespraak tot het Amerikaanse Congres op 16 maart, presenteerde de Oekraïense president Zelensky de oorlog in zijn land als een strijd om de democratie te verdedigen. "Op dit moment wordt beslist over het lot van ons land, het lot van ons volk, of de Oekraïners vrij zullen zijn, of zij in staat zullen zijn hun democratie te behouden. " (8)
Gedesillusioneerd door liberale democratie
De Canadese premier Justin Trudeau zag de oorlog in Oekraïne als onderdeel van een strijd om het vertrouwen in democratische instellingen te herstellen. "Democratie is altijd sterker dan autoritarisme," zei hij, terwijl hij klaagde: "Als we eerlijk tegen elkaar zijn, is de democratie niet bepaald op haar best geweest. " (9) In het verleden sympathiseerden linkse mensen in het Westen over het algemeen met de Sovjet-Unie, terwijl rechtse mensen zich ertegen verzetten. Tegenwoordig steunen in Europa en Amerika veel mensen zowel links als rechts Poetin en zijn ze gedesillusioneerd door de liberale democratie. Links ziet het stemmen als een obstakel voor het opleggen van een progressieve, "woke" agenda aan Amerika. Zij ondermijnen of vernietigen de nationale instellingen die in de weg staan, hetzij door de rechtbanken in te pakken, nieuwe staten toe te voegen, of kiezersbedrog gemakkelijker te maken.
Gedesillusioneerd door representatieve democratie
Aan de rechterzijde zijn velen gedesillusioneerd door de representatieve democratie en zien die als een belangrijke factor in het wijdverbreide sociale disfunctioneren van onze tijd. In naam van de "democratie" is in het Westen rassenhaat ontstaan in de vorm van Black Lives Matter en Critical Race Theory, zijn monumenten afgebroken, banen naar China verscheept, de integriteit van verkiezingen aangetast, grenzen geschonden door hordes illegale immigranten, reputaties vernietigd door valse "MeToo"-beschuldigingen, ongeboren kinderen vermoord, de definitie van het huwelijk geherdefinieerd en hebben scholen aan kinderen geleerd dat ze een van de 52 "geslachten" kunnen kiezen. Brexit en de verkiezing van Donald Trump gebeurden deels omdat kiezers dit suïcidale traject van de liberale democratie verwierpen.
Poetinisme is zeer corrupt
Aan de andere kant van de ideologische scheidslijn staat het "Poetinisme", een enigszins verwarde en eclectische ideologie die een mengeling is van Russisch nationalisme, statisme, dictatuur, nostalgie naar het communisme, Russisch-orthodoxe mystiek, haat tegen het Westen, en andere overtuigingen uit vreemde negentiende-eeuwse stromingen zoals het Russisch Kosmisme en het pan-Slavisme. Deze ideologie, die wordt uiteengezet en gepromoot door filosofen als Alexander Doegin, wordt door weinig mensen begrepen, zelfs niet in Rusland. Het Poetinisme heeft in Rusland geleid tot een virtuele politiestaat met weinig echte vrijheden, een krimpende economie en een internationaal isolement. Het Poetinisme is ook zeer corrupt, met een vriendjespolitiek die welig tiert terwijl een nouveau riche oligarchie de lakens uitdeelt.
‘Poetin is anti-woke’
Hoewel ze hem niet noodzakelijkerwijs volledig onderschrijven, sympathiseren veel rechtse mensen in het Westen met Poetin of zien hem als een bondgenoot in de strijd tegen wat zij beschouwen als de echte vijand: het ‘woke’ Westerse liberalisme. In zijn Fox News show van 22 februari gaf Tucker Carlson uitdrukking aan dit sentiment toen hij een retorische vraag stelde: "Waarom haat ik Poetin zo erg? Heeft Poetin me ooit een racist genoemd? Heeft hij gedreigd me te ontslaan omdat ik het niet met hem eens was? "(10) Voormalig president Donald Trump noemde Poetins invasie "sluw" en "geniaal". Steve Bannon zei: "Poetin is niet woke - hij is anti-woke." Veel andere rechtse politici en activisten blijven het Rusland van Poetin prijzen, waaronder Candace Owens, J.D. Vance en Mike Pompeo, die Poetin een "zeer getalenteerd staatsman" noemde met "veel gaven." In Europa steunen bijna alle leiders van rechtspopulistische partijen, zoals Marine Le Pen, Eric Zemmour en Mateo Salvini, Poetin.
Links-populistische partijen steunen Poetin
Steun voor Poetin komt ook van links. De voormalige Duitse bondskanselier Gerhard Schröder, de voormalige Schotse eerste minister Alex Salmond en het Britse parlementslid Jeremy Corbyn - allen socialisten - behoren tot de grootste aanhangers van Poetin. De eerste twee werken rechtstreeks voor het Kremlin, terwijl Corbyn een van de meest betrouwbare verdedigers van Poetin in het Britse parlement is. Populistische partijen van extreem-linkse signatuur in heel Europa behoren tot Poetins grootste aanhangers, zoals de Linkse Partij van Duitsland (de voormalige communistische partij van Oost-Duitsland), Podemos in Spanje, Syriza in Griekenland, en La France Insoumise in Frankrijk.
Niet kiezen tussen twee valse oplossingen
In Amerika heeft links altijd de voorkeur gegeven aan Rusland en Poetin. Velen zullen zich de beroemde scène in 2009 herinneren toen Hillary Clinton, toenmalig staatssecretaris onder president Obama, de beroemde "resetknop" presenteerde aan de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov. In 2015 zat de Amerikaanse Groene Partijkandidaat Jill Stein aan dezelfde tafel met Vladimir Poetin tijdens een Russia Today galadiner in Moskou, waarbij ze kritiek uitte op het "rampzalige militarisme" van de VS tegenover Rusland. Deze patstelling tussen Poetinisme en Liberalisme is een vals dilemma. Het Westen zou niet moeten hoeven kiezen tussen twee valse oplossingen. Geen van beide kan de crisis oplossen die de westerse wereld teistert. Integendeel, beide ideologieën zijn ermee in oorlog.
Rusland heeft hoogste abortuscijfer
Een centraal punt van het Poetinisme is haat tegen het "liberale" Westen. In zijn toespraken valt Poetin het Westen vaak aan wegens zijn aanvaarding van seksuele perversies zoals het homoseksuele "huwelijk" en de gender-ideologie. Hoewel de veroordeling van homoseksualiteit niet onjuist is, is zijn oprechtheid in het tegengaan van immoraliteit twijfelachtig. De feiten tonen aan dat Rusland een van de moreel meest corrupte landen ter wereld is, met het hoogste abortuscijfer ter wereld, het hoogste percentage HIV/AIDS-prevalenties en zelfmoordcijfers in Europa, een van de ergste drugsproblemen ter wereld, en een religieuze participatiegraad die beduidend lager ligt dan in Westerse landen.
Euraziatische Unie
Poetins haat tegen het Westen komt voort uit zijn nationalistische ideologie, die de westerse beschaving ziet als een doodsvijand van Rusland, die vastbesloten is het Westen te vernietigen. In Poetins ogen is het Westen (en vooral Amerika) synoniem met liberalisme, dat hij ziet als de bron van de wereldproblemen. Hij ijvert al lang voor een samensmelting van Europese en Aziatische landen tot een "Euraziatische Unie" die het Westerse bondgenootschap zou kunnen tegenwerken en vernietigen. Zijn bondgenoten in de wereld zijn landen die zich op de een of andere manier verzetten tegen het Westen en vooral tegen de Verenigde Staten, zoals Cuba, Venezuela, Iran en China. Poetin ziet het Westen als een aantasting van Ruslands "geestelijke ruimte" in Europa en als een belemmering voor Rusland om zijn manifeste bestemming te vervullen, namelijk het overheersen van "Eurazië" van Lissabon tot Vladivostok. Terwijl het Poetinisme van buitenaf oorlog voert tegen de westerse beschaving, vernietigt het liberalisme haar van binnenuit.
Big Tech liberalen censureren andere meningen
In de Verenigde Staten voeren "’woke” liberalen een culturele oorlog om de overblijfselen van orde en traditie te vernietigen, hetzij door standbeelden van historische figuren omver te werpen, hetzij door aan te zetten tot rassenhaat met de marxistische BLM-beweging. Decennialang hebben liberalen het natuurlijke gezin ondermijnd met de seksuele revolutie, eerst met het zogenaamde ‘homohuwelijk’ en, meer recent, met de tegennatuurlijke transgender ideologie. Big Tech liberalen, die beweren "vrije meningsuiting" te verdedigen, hebben meningen gecensureerd die in strijd waren met de liberale orthodoxie. Religie, met name de traditionele leer van het katholicisme, wordt in naam van de "vrijheid" uit het publieke domein verbannen.
Katholieke Kerk is laatste bolwerk
De aan het grote publiek voorgelegde keuze tussen Poetinisme en liberalisme is een vals dilemma. Beide zijn in oorlog met de westerse beschaving en de bloei van de Katholieke Kerk, waarvan de overblijfselen het laatste bolwerk zijn tegen de chaos die de wereld overspoelt. De westerse beschaving kan alleen worden gered - en zelfs hersteld - door terug te keren tot de traditionele sociale en morele leer van de Kerk. Zoals Paus Pius X schreef in zijn encycliek Notre Charge Apostolique van 1910:
‘Omnia instaurare in Christo’
“Wij moeten in deze tijden van sociale en intellectuele anarchie, waarin iedereen het op zich neemt om als leraar en wetgever op te treden, met de grootst mogelijke energie herhalen: de Stad kan niet anders worden gebouwd dan zoals God haar heeft gebouwd; de maatschappij kan niet worden opgezet tenzij de Kerk haar fundamenten legt en toezicht houdt op het werk; nee, beschaving is niet iets dat nog moet worden gevonden, noch moet de Nieuwe Stad worden gebouwd op wazige begrippen; zij bestond al en bestaat nog steeds: het is de christelijke beschaving, het is de katholieke Stad. Zij moet alleen voortdurend worden opgebouwd en hersteld tegen de niet aflatende aanvallen van krankzinnige dromers, rebellen en onverlaten: omnia instaurare in Christo.”
Dit artikel is een vertaling van Liberalism vs. Putinism: A False Dilemma door James Bascom en verscheen eerder op tfp.org.
Voetnoten:
- https://www.tfp.org/the-end-of-history-just-ended/
- https://www.dw.com/en/germanys-army-will-100-billion-make-it-strong/a-60996891
- https://www.washingtonpost.com/opinions/2021/06/05/joe-biden-europe-trip-agenda/
- https://www.politico.eu/article/olaf-scholz-historic-shift-defense-ukraine-russia-war/
- https://www.nytimes.com/2022/03/06/opinion/boris-johnson-russia-putin-ukraine-war.html
- https://www.nytimes.com/2022/03/01/us/politics/biden-sotu-transcript.html
- https://www.elysee.fr/en/emmanuel-macron/2022/03/02/address-to-the-nation
- https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/transcript-zelensky-speech.html
- https://globalnews.ca/news/8669626/russia-war-in-ukraine-justin-trudeau-speech/
- https://www.washingtonpost.com/media/2022/02/23/tucker-carlson-putin-russia-ukraine/
Laatst bijgewerkt: 23 november 2023 13:23