Fig.1 Bron: PleinM. Foto rijnaak via Flickr: Alice Chodura, CC BY-SA 2.0.
Laag water in de Rijn bewijst klimaatopwarming. Of niet soms?
De binnenscheepvaart heeft te lijden onder de lage waterstand in de grote rivieren. De media weten al waardoor: klimaatopwarming, wat anders? Gelukkig heeft de website Clintel, van wie Cultuur onder Vuur onderstaand artikel overneemt, nog auteurs die zich houden van het principe: meten is weten.
De waterstand in historisch perspectief
De lage Rijnwaterstand was de afgelopen tijd goed voor veel plaatjes en praatjes. Op bovenstaand kaartje (rechts) zijn de stroomgebieden van Rijn en Maas weergegeven. De rode lijn is de waterscheiding tussen beide stroomgebieden. Een stroomgebied is het gebied dat zijn overtollige water afstaat aan één rivier. Het stroomgebied van de Rijn is 160.000 km2 groot, veel groter dan dat van de Maas met 21.000 km3. De afvoer van de Rijn is daarom ook altijd veel groter dan van de Maas. Ik bekijk vandaag de afvoer van de Rijn in historisch perspectief.
Fig.2 Bron: wikiwijs
Figuur 2 laat zien dat de hoogste afvoer van de Rijn in Lobith in de winter wordt gemeten. In het koude jaargetijde is er vanwege de geringe verdamping veel neerslagwater ‘over’ dat door de rivieren afgevoerd wordt. In het late voorjaar en zomer komt daar het smeltwater uit de Alpen bij. Dat zorgt dat de Rijn ook ’s zomers meestal goed bevaarbaar is. Maar die bevaarbaarheid kwam de laatste weken op de tocht te staan. Ik wilde weten of dat heel uitzonderlijk is, tegenwoordig wordt immers vrijwel elke afwijking van het gemiddelde als een ‘teken’ van klimaatverandering gezien.
De data vanaf 1901
De afvoer van een rivier is het debiet (hoeveelheid water die binnen een bepaalde tijdseenheid een punt in de rivier passeert, red. CoV) en wordt uitgedrukt in m3/s. Die afvoer van de Rijn wordt in Nederland al heel lang gemeten door Rijkswaterstaat. Ik gebruik de data van Lobith vanaf 1901. Het gemiddelde dagelijkse debiet van de Rijn ziet er als volgt uit:
Fig.3 Bron: KNMI
Van een trend is geen sprake
De grafiek loopt t/m 21 juli 2021, tot die datum zijn de dagdata beschikbaar op de ClimateExplorer van het KNMI. De lineaire trendlijn (rode streepjeslijn) laat zien dat er van een opwaartse of neerwaartse trend geen sprake is: de afvoer is al meer dan 120 jaren kaarsrecht. Ook de ontbrekende lagere data van de zomer 2022 zullen op die trend geen meetbare invloed hebben.
Wat zijn de recente data?
Maar ik ben natuurlijk wél nieuwsgierig naar die recente lage afvoerwaarden en heb de KNMI data daarom aangevuld met recente data van Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat levert 10-minutenmetingen van het debiet in Lobith. Omdat het hier over de laagwaterafvoer gaat heb ik de data gefilterd en geef ik van elk jaar het laagst gemeten debiet.
Fig.4 Bron: Rijkswaterstaat
De grafiek van figuur 4 toont de laagst gemeten waterstand van 2022 t/m 16 augustus. Het screenshot heb ik gisterenavond rond 23.45 genomen van de website van Rijkswaterstaat. Op 16 augustus schommelde de afvoer tussen 690 en 700 m3/s, ik gebruik 690 m3/s als gemiddelde afvoer voor die dag. Dat gebruik ik als laatste gegeven in mijn tijdreeks:
Fig.5 Bronnen: KNMI en Rijkswaterstaat
Het resultaat ziet u in bovenstaande grafiek die voor elk jaar de laagste debietwaarde aangeeft. Voor de duidelijkheid heb ik de laagste waarden (< 800 m3/s) rood gekleurd. De grafiek is duidelijk: behalve 2022 zijn er nog 15 andere jaren waarin het minimum debiet lager was dan 800 m3/s. Daarvan waren zelfs 6 jaren waarin de afvoer nog lager was dan op 16 augustus 2022, namelijk 1921, 1929, 1947, 1949, 1953 en 1954. Ik weet zeker dat niemand in die jaren ook maar even heeft gedacht dat die lage waterafvoer wat te maken kon hebben met ‘klimaatverandering’. Dat hoort blijkbaar bij de klimaathysterie van de moderne tijd. Overigens vertoont ook de lineaire trendlijn ook in deze grafiek geen spoor van een trend.
Laatst bijgewerkt: 18 augustus 2022 12:57