26 mei 2022. Activisten van Milieudefensie komen onder leiding van directeur Donald Pols dansend de rechtszaal uit. De vraag is echter of hun zaak tegen Shell in hoger beroep zal standhouden. (Beeld: YouTube)
Hoger beroep ‘klimaatzaak’ tegen Shell kan bedrijfsleven hard treffen
Het hoger beroep tegen het vonnis dat Shell dwingt zijn CO2-uitstoot te verlagen, kan grote gevolgen krijgen. Het – ook bij rechtsgeleerden – zeer omstreden vonnis maakt Shell namelijk verantwoordelijk voor de uitstoot van zijn klanten en dat zal via precedentwerking ook vele andere bedrijven in een onmogelijke positie brengen. In het geval van Shell kan het neerkomen op het sluiten van tankstations, terwijl andere bedrijven vertrek uit Nederland zullen overwegen.
‘Zwaarwegende inspanningsverplichting’
Onder invloed van de klimaatideologie, die ook in kringen van rechters rondwaart, veroordeelde de Haagse rechtbank Shell op 26 mei 2021 tot verlaging van zijn CO2-uitstoot met 45% in 2030. Het bedrijf werd een “zwaarwegende inspanningsverplichting” opgelegd om bij zijn klanten hetzelfde te realiseren. Milieudefensie stelde het vonnis in publiciteit voor als ware het dit reusachtige overwinning in wat het de ‘klimaatzaak van de eeuw’ noemde.
Rechter gaat op stoel politiek zitten
Milieujurist prof. Lucas Bergkamp, gespecialiseerd in de klimaatproblematiek, maakte er gehakt van. Klimaatactivisten mogen nu dan denken dat het Shell-vonnis nieuwe wetgeving is, aldus Bergkamp, “maar dat is het niet. De rechter gaat onterecht op de stoel van de politiek zitten.” In feite is er sprake van een 'procedeerprivilege' van linkse actieclubs, waar gelijkgezinde rechters graag medewerking aan verlenen. Vanuit het parlement wordt aangedrongen op een onderzoek.
‘Algemeen belang gesimplificeerd’
Ook de claim van Milieudefensie dat het de
belangen van alle Nederlanders vertegenwoordigt is onjuist,
zij het dat de
wet hun wel de mogelijkheid biedt die houding aan te nemen.
Bergkamp: “De klimaatactivisten hebben het ’algemeen belang’
gesimplificeerd en gereduceerd tot uitsluitend snelle
emissiereductie. Alle andere belangen, zoals toegang tot betaalbare
energie en keuzevrijheid, zijn genegeerd of daaraan ondergeschikt
gemaakt.” In feite gaan dergelijke acties van milieuclubs dus tegen het algemeen belang in.
Eigenmachtig optreden Milieudefensie
De milieuactivisten van Milieudefensie werden door de begunstiging van de rechter zelfs zo overmoedig dat zij eigenmachtig tegen “grote vervuilers” gingen optreden. Met de rechterlijke macht als kennelijke medestander dwongen ze een dertigtal andere ondernemingen per brief tot het opstellen van een ‘klimaatplan’ op straffe van juridische stappen.
Juridische krachtmeting
Het hoger beroep van liefst vier zittingsdagen belooft een juridische krachtmeting te worden. Milieudefensie zegt 680 bewijsstukken aan te leveren. Shell heeft dit keer een aanzienlijk groter team op de zaak gezet. Het bedrijf was zo ontzet over de uitspraak van de rechter in 2021, dat het gerenommeerde advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek aan de dijk werd gezet. De huisadvocaat is voor het hoger beroep ingeruild tegen het Britse advocatenkantoor Clifford Chance.
Wereld kijkt mee
Het hoger beroep wordt in de hele wereld met spanning gevolgd. De zaak is uniek, zegt Elbert de Jong tegen NOS.nl. Volgens de hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit Utrecht "komen er allemaal nieuwe spannende juridische vraagstukken aan bod: kun je de ongeschreven zorgvuldigheidsnorm inderdaad toepassen op de uitstoot van bedrijven? Moeten bedrijven zich verhouden tot klimaatafspraken, mensenrechtenverdragen? Wat is de rol van de rechter?"
Milieudefensie wil andere bedrijven aanpakken
Milieudefensie
heeft grote plannen als het eerder vonnis in hoger beroep bevestigd
wordt. Volgens haar advocaat Roger Cox weet Shell sinds de
klimaatafspraken in Parijs (2015) wat het te doen staat: grote
vervuilende bedrijven moeten hun CO2–uitstoot snel en drastisch
omlaag te brengen. Milieudefensie
wil ook ING voor de rechter slepen. Daarna zijn 27 andere bedrijven aan de
beurt, die als “systeemspelers” gezien worden: naast ING ook ABN Amro, Ahold Delhaize, BP en
ExxonMobil. Zij dienen binnen drie maanden met een reductieplan te
komen, anders volgen er processen zoals tegen Shell.
Laatst bijgewerkt: 2 april 2024 13:04