Een jonge Winston Churchill. Tijdens de donkerste dagen van de Tweede Wereldoorlog toonde hij wat 'ware elite' is.
Het verschil tussen ware en valse elites
In meer dan één progressief geïnspireerde publicatie ben ik het bijvoeglijk naamwoord "elitair" tegengekomen, uiteraard gebruikt met een sterk afkeurende betekenis. Dat is ook logisch, want vanuit psychologisch oogpunt is de progressieve filosofie een samensmelting van allerlei middelmatigheden, trivialiteiten en zelfs vulgariteit. Het is dus lijnrecht in strijd met elke vorm van verfijning en elke vorm van elite.
Parasitaire kliekjes
Door dat bijvoeglijk naamwoord te gebruiken - taalkundig dubieus - insinueren de doorsnee progressieven dat ieder lid van een elite per definitie een egoïstische, onproductieve en middelmatige snob is, vol ijdelheid. In deze optiek is ieder lied van een elite alleen in staat om zich met andere "elitaire" personen te verenigen in parasitaire kliekjes die met elkaar samenspannen over de beste manier om de vruchten van de arbeid van hun buren te plukken. In dit licht (en wat een licht!) zouden de "elitairen" zich in kleine groepjes verzamelen en het grote publiek tot slachtoffer maken.
Werkelijk elites?
Wie kan het bestaan ontkennen van "elites" zoals de progressieven die beschrijven? Zou niet ieder weldenkend mens hen moeten verwerpen? Maar zijn deze "elites" ook werkelijk elites? Deze "elites" hebben alles opgegeven waarin zij zouden moeten geloven, hebben hun missie verzaakt en hebben zich laten besmetten met etter en rotting.
Lees ook: “Aristocratie is een toestand van de ziel”
Heuse bloedzuigers
Kan iemand, als hij een ster wil definiëren, een voorbeeld geven van een donker hemellichaam dat geen licht uitstraalt? Dat zou hetzelfde zijn als een rottend kadaver als voorbeeld van een mens te geven. Dit is precies wat progressieven doen met elites. Uitgaande van hun pejoratieve begrip "elite", halen zij een soort goocheltruc uit waarbij alle ware elites eindigen als "elitairen." Op die manier slagen zij erin om alle bevoorrechte groeperingen te bestempelen als heuse bloedzuigers van de grote meerderheid van authentieke harde werkers.
Communistische propaganda
Zo ontstaat in de ogen van het publiek een perfect schokkend totaalbeeld dat aanzet tot klassenstrijd. Het voldoet perfect aan de behoeften van de communistische propaganda. Aan de ene kant staan de grote massa's van de arbeiders en aan de andere kant een aantal selecte minderheidsgroepen die (kwaadwillig samengesmolten met de eerder genoemde ijdele, luie, middelmatige en roekeloze "elites") zich op legitieme wijze onderscheiden door hun uitmuntendheid in culturele prestaties, talent, opleiding, onbaatzuchtigheid bij het dienen van de natie of liefdadigheidswerk, enz. Het resultaat van de confrontatie tussen deze groepen en de opgehitste massa's kan alleen maar zijn dat de "elitaire" muis wordt opgevreten door de communistische kat...
Lees ook: Intimidatie en andere tactieken van het nieuwe communisme
Twee valse aspecten
Het behoeft geen betoog dat het "anti-elitaire" panorama dat de progressieven presenteren om dit communistische perspectief te bevorderen, in bijna al zijn aspecten vals is. Twee valse aspecten springen er op het eerste gezicht uit. De eerste valsheid is dat iedere elite noodzakelijkerwijs een "elitair" zou zijn in de pejoratieve betekenis van het woord. Wij hebben reeds gezien hoe willekeurig en onrechtvaardig deze bewering is. De andere is de bewering dat er geen elites zouden zijn in het grote publiek en in het bijzonder onder de grote massa van de arbeiders.
Echte elites staan niet los van het volk
Het is een grove fout te denken dat elites alleen bestaan uit bevoorrechte groeperingen die los staan van het gewone volk. Een dergelijke classificatie zou de meeste mensen per definitie tot een soort grote verzameling middelmatige mensen maken, waarvan sommigen intellectueel, cultureel of moreel gehandicapt zouden zijn. Deze classificatie zou dus noodzakelijkerwijs een natie verdelen in twee categorieën, gescheiden door een afgrond: de paradigmatische en de afwijkende - de supermensen en de submensen.
Aanzien van elites is te danken aan verbondenheid met het volk
Op dit punt lijkt het mij noodzakelijk te wijzen op een waarheid die niet alle historici en sociologen naar behoren beamen. Het wordt algemeen erkend dat elk volk de regering heeft die het verdient. De consequentie daarvan is dat elk volk ook de elites heeft (in de authentieke betekenis, niet de pejoratieve) die het verdient. Wat over echte elites moet worden opgemerkt, is dat het aanzien van elites, het goede imago dat zij moeten uitstralen, en de volledige verspreiding van hun heilzame werking grotendeels mogelijk worden gemaakt door hun verbondenheid met de bevolking als geheel. Elites blijven niet intact en levendig zonder dat zij dikwijls verrijkt worden met waarden van de bevolking in het algemeen.
Lees ook: De vaderfiguur zoals hij zou moeten zijn
Volk en elite versterken elkaar
Omdat de menigte zorgt voor een juiste interpretatie en de communicatieve consensus binnen een cultuur, kan zij er in hoge mate toe bijdragen dat een elite volledig het beeld en de rol aanneemt die haar toekomt. Omgekeerd beïnvloeden elites alleen een volk dat ontvankelijk is voor hun boodschap. Er is meer. Wanneer er sprake is van een goede relatie tussen elite en volk, is het volk heel vaak de inspiratiebron voor elites om iets beters te ontwikkelen. Om slechts één voorbeeld uit duizenden te geven, volstaat het te wijzen op muzikale meesterwerken van briljante componisten die vaak zijn geïnspireerd door eenvoudige volksliedjes.
Volksklassen is conservatief
In zekere zin zijn de volksklassen conservatief bij uitstek, meer nog dan de hogere klassen. Zo werden in Europa de oude klederdracht, dansen, liederen en manieren van zijn, kortom de typische regionale gebruiken, veel meer in stand gehouden door de "plattelandsbevolking" dan door de leidende klassen in de grote steden. In Brazilië bewaart de traditionele arme zwarte dame uit de staat Bahia, de baiana, smakelijke gerechten en folklore, en lijkt zij meer op het Brazilië van vroeger dan vele afstammelingen van kapiteins, baronraadsheren of kolonels van de nationale garde. Als elites in verval raken, is het moeilijk voor hen om het volk niet met zich mee te slepen. Als het volk in verval raakt, lijkt het me onmogelijk dat het de elites niet meesleurt.
Uitmuntend volk
Het is gepast dat we onderscheid maken tussen volkeren. Er kan een gemiddeld volk zijn, een groot volk, een opkomend volk, een volk dat zijn hoogtepunt bereikt, en een volk in stagnatie of decadentie. Het zou niet te ver gezocht zijn om te zeggen dat het woord elite van toepassing kan zijn op iedereen in een volk in opkomst of op zijn hoogtepunt. Het zou gaan om een geweldige elite van waaruit, bijna door distillatie, kleinere en meer typische elites zouden ontstaan. Dit komt omdat in een uitmuntend volk een algemene grootsheid ontstaat die geboren wordt uit de harmonieuze samenvoeging van de bevolking die een elite-volk (of elite-meerderheid) wordt met de elite-minderheid.
Lees ook: De menselijke uitsterfbeweging richt zich tegen God en u
Winston Churchill
Ik heb eens een artikel geschreven over Winston Churchill en zijn vrouw. Misschien zou Engeland de oorlog niet hebben gewonnen zonder het leiderschap van deze grote man, die zijn illustere echtgenote als zijn vrouwelijke evenbeeld had. Maar het Verenigd Koninkrijk zou de oorlog verloren hebben als het niet beschikte over een waar legioen van elitefiguren die van hoog tot laag in de politieke, sociale, economische en militaire hiërarchie waren geplaatst en die het bevel voerden over de gewapende inspanning en het burgerlijk verzet. Is het niet zo dat de hele constellatie van hoge, gemiddelde en kleine elites alleen maar het goede had kunnen doen dat zij deden omdat het Engelse volk een groot volk was? Met andere woorden, is het niet zo dat het een volk was met een noodzakelijk groot aantal gemiddelde en zelfs beneden gemiddelde mensen, maar weinig middelmatige?
'Mini-helden' in het burgerleven
Velen waren helden op het slagveld. Nog veel meer waren "mini-helden" in het burgerleven, bereid om zich op te offeren in de achterhoede en hun buren in opperbeste stemming te houden, zowel op de sombere momenten in bomschuilkelders van waaruit ze de Luftwaffe hun steden konden horen verwoesten, als in de sombere uren waarin ze hun huishoudbudget genadeloos weggevreten zagen worden door de oorlogsrantsoenering. Als Groot-Brittannië in plaats van al die elites en helden van zoveel verschillende rangen en profielen, van Buckingham Palace tot op de bodem van haar kolenmijnen, niet grote of gemiddelde maar middelmatige mannen had gehad, geen heldhaftige maar slappe mannen, dan zou het vandaag niet meer dan een historische herinnering zijn.
Lees ook: Het geval van Harry: hoe een sprookjesprins een antiheld werd
Links hamert op conflict tussen elite en volk
De progressieven proberen het idee van een conflict tussen elites en mensen in de geest van het publiek te stampen. Zij doen dit door een vals beeld van de werkelijkheid te schetsen dat een donkere en gapende kloof tussen hen plaatst. Zo'n voorstelling van zaken is een schijnvertoning. Een dergelijke kloof bestaat alleen wanneer zowel volk als elites min of meer gekweld en van elkaar gescheiden zijn met aan de ene kant kleine, kunstmatige, selecte groepjes en aan de andere kant grote anonieme massa's.
Briljant citaat van paus Pius XII
Deze mijmeringen worden te lang. Laat ik ze afsluiten met een citaat uit een briljante tekst van Pius XII over volk en massa:
De staat bevat in zichzelf geen vormeloze massa van individuen en verzamelt die ook niet op mechanische wijze op een bepaald grondgebied. De Staat is en moet in de praktijk de organische en organiserende eenheid van een echt volk zijn.
Het volk" en "een vormeloze massa" (of, zoals het wordt genoemd, "de massa") zijn twee verschillende begrippen. Het volk leeft en beweegt door zijn eigen levensenergie; de massa is inert van zichzelf en kan alleen van buitenaf bewogen worden. Het volk leeft door de volheid van het leven in de mensen die het samenstellen, van wie ieder - op zijn juiste plaats en op zijn eigen manier - een persoon is die zich bewust is van zijn eigen verantwoordelijkheid en van zijn eigen opvattingen. De massa's daarentegen wachten op de impuls van buitenaf, een gemakkelijke speelbal in de handen van iedereen die hun instincten en indrukken uitbuit; klaar om op hun beurt te volgen, vandaag deze vlag, morgen een andere. Uit het uitbundige leven van een waar volk wordt een overvloedig rijk leven verspreid in de staat en al zijn organen, waardoor zij, met een kracht die zich steeds vernieuwt, zich bewust worden van hun eigen verantwoordelijkheid, het ware instinct voor het algemeen welzijn.
De elementaire macht van de massa's, behendig beheerd en aangewend, kan de staat ook benutten: in de ambitieuze handen van één of van enkelen die kunstmatig zijn samengebracht voor zelfzuchtige doeleinden, kan de staat zelf, met de steun van de massa's, teruggebracht tot de minimale status van een loutere machine, zijn grillen opleggen aan het betere deel van het echte volk: het gemeenschappelijk belang raakt door dit proces ernstig en langdurig beschadigd, en de verwonding is heel vaak moeilijk te helen" (Radioboodschap van Kerstmis 1944, in Discorsi e Radiomessaggi di Sua Santità Pio XII, Vol. VI, pp. 238-239).
Authentiek volk
Laat de lezer aandachtig overwegen wat de zeer gemiste paus zegt over een authentiek volk. Hij zal zien dat, van boven naar beneden, een volk niets anders is dan een gezond en prachtig in elkaar overvloeien van elites, de hoogste blinkend in goud en zilver, de meer eenvoudige in mooi en nobel brons. Het antagonistische conflict tussen elite en bevolking, vervat in het pijnlijke adjectief "elitair" dat door progressieven wordt gebruikt, wordt zo vernietigd.
Het voorgaande artikel werd geschreven door Plinio Corrêa de Oliveira en oorspronkelijk gepubliceerd in de Folha de S.Paulo, op 28 december 1977. Het is vertaald en aangepast voor publicatie zonder revisie van de auteur en verscheen eerder op tfp.org
Laatst bijgewerkt: 23 november 2023 15:03