Lula, veroordeeld wegens corruptie, is een product van de bevrijdingstheologie. Hij is ook een geziene bezoeker van het World Economic Forum. (foto: www.swiss-image.ch by E.T. Studhalter via Flickr, CC BY-NC-SA 2.0)
Brazilië: Lula won, maar Bolsonaro wellicht nog meer
De krant Le Monde sprak van een "retour spectaculaire", een spectaculaire comeback. Hij verwees naar de recente Braziliaanse verkiezingen, die nipt werden gewonnen door de marxistische kandidaat Luis Inácio ‘Lula’ da Silva tegen de centrumrechtse kandidaat Jair Bolsonaro.
Terugkeer Lula niet zo bijzonder
Het was in feite een terugkeer: Lula slaagde erin om van de gevangenis (veroordeling voor corruptie) naar de presidentszetel te gaan, die hij voor de derde keer zal bezetten. Met serene objectiviteit bezien is deze terugkeer echter veel minder spectaculair dan het lijkt. En bovenal opent het een politiek scenario dat allesbehalve gunstig is voor links. Als het adjectief spectaculair op iemand moet worden toegepast, dan is het wel op Bolsonaro.
Alles en iedereen voor Lula
De spectaculariteit van een prestatie wordt afgemeten aan de inspanning die men zich getroost en de ernst van de obstakels die men heeft weten te overwinnen. Ook nu nog bewonderen wij bijvoorbeeld de oude avonturen van de verovering van de Noordpool of Midden-Afrika, die met schaarse technologische middelen werden ondernomen door moedige ontdekkingsreizigers die vaak het leven lieten. Er is echter weinig moed voor nodig wanneer je alles aan je zijde hebt en obstakels door vriendelijke handen worden gladgestreken. Nooit in de geschiedenis van Brazilië, en misschien wel van Latijns-Amerika, hadden we zo'n indrukwekkende campagne gezien als die ter ondersteuning van de kandidaat van de Arbeiderspartij (PT). Met weinig ruimte voor overdrijving kunnen we zeggen dat Lula alles en iedereen in zijn voordeel had.
Paus Franciscus is Lula-fan
1. Paus Franciscus. De stoet van Lula's fans opende met niemand minder dan paus Franciscus. Zodra hij was vrijgelaten uit de gevangenis, waar hij definitief was veroordeeld wegens corruptie, verwelkomde de paus Lula in het Vaticaan en gaf hem een zegen die velen zagen als een wijding. De foto van Franciscus die het voorhoofd van de toekomstige kandidaat markeert met het kruis - bijna alsof hij hem een mandaat geeft - werd als een krachtige verkiezingsspot ingezet: Lula zou ‘de kandidaat van de paus’ zijn. We kunnen ons het politieke gewicht van een dergelijke advertentie goed voorstellen in een land dat nog steeds overwegend katholiek is. Vooral omdat er geen verklaring van het Vaticaan is gekomen waarin deze interpretatie van het pauselijk gebaar wordt ontkend, of althans gebagatelliseerd.
‘Partij van de paus’
Bij de persoonlijke steun komt de bevoordeling van de politieke krachten die deel uitmaken van links Brazilië, Lula's electorale bassin, te beginnen met de Beweging van de Landlozen (MST), van marxistische en subversieve matrix. Niet minder dan twee keer verwelkomde Franciscus in het Vaticaan de internationale bijeenkomst van de zogenaamde ‘Volksbewegingen’, georganiseerd door de Argentijn Juan Grabois en de Braziliaan João Pedro Stédile, hoofd van de MST, een uitgesproken communist, die meerdere malen door Franciscus werd ontvangen. Het was gemakkelijk voor de propaganda om dit en andere gebaren van de paus voor te stellen als steun voor de PT, alsof het ‘de partij van de paus’ was, opnieuw zonder dat het Vaticaan dit ontkende.
Bolsonaro weggezet als ‘anti paus’
Een van de beschuldigingen waarmee Bolsonaro tijdens de verkiezingscampagne voortdurend werd geconfronteerd, was juist dat hij ‘tegen de paus’ zou zijn. Een beschuldiging die vanuit leerstellig oogpunt gemakkelijk te weerleggen is (de paus is niet onfeilbaar in de politiek, enz.), maar erg blijft kleven in het geroezemoes van een politieke campagne, waar propaganda-impact vaak belangrijker is dan ideologische inhoud. Gevaarlijk dan in een land waar de bescheiden bevolking, die soms slecht op de hoogte is van politieke kwesties, zich laat leiden door de mening van de plaatselijke pastoor.
‘Stille bisschoppen’ in feite collaboranten
2. De bisschoppen. De sympathie van paus Franciscus komt dan tot uiting in de ferme steun van veel bisschoppen voor Lula en de PT. Het Braziliaanse episcopaat bestaat voor het grootste deel uit wat Plinio Corrêa de Oliveira de ‘stille bisschoppen’ noemde: zij spreken niet, zij spreken zich niet uit, zij gaan niet buiten de lijntjes... maar zij laten het veld vrij voor de ultra-progressieve minderheid, afgestemd op de zogenaamde bevrijdingstheologie, die in de praktijk de CNBB (Nationale Bisschoppenconferentie) controleert en daarmee het leven zelf van de Kerk in Brazilië.
Links stemadvies in biechtstoel
Op enkele uitzonderingen na is het immense apparaat van de CNBB - parochies, religieuze gemeenschappen, pastorale en missionaire raden, kerkelijke gemeenschappen aan de basis, bewegingen, uitgeverijen, enzovoort - sterk betrokken geweest bij de verkiezingscampagne ten gunste van Lula, die werd voorgesteld als "onze kandidaat" of "de christelijke kandidaat". In de biechtstoel adviseerden veel priesters om op Lula te stemmen. Veel homilies veranderden gewillig in verkiezingstoespraken in zijn voordeel. Veel parochiebladen leken op PT manifesten. Veel gebedsbijeenkomsten zijn verborgen Petista bijeenkomsten. De Franciscaanse Orde heeft zich officieel voor Lula uitgesproken.
Schijnbare excommunicatie Lula
De enkele moedige priesters die uit het koor durfden te stappen, liepen echter het risico te worden gesanctioneerd. Ook de weinige afwijkende bisschoppelijke stemmen waren aan dovemansoren gericht. De steun van het episcopaat voor Lula bereikte een hoogtepunt met de publicatie van een manifest, ondertekend door niet minder dan vijftig prelaten die, zonder namen te noemen, de "kapitalistische" en "autoritaire" kandidaat veroordeelden en de "democratische" kandidaat prezen "die zich inzet voor de verdediging van de armen". De bisschoppen citeren paus Franciscus en bevestigen dat een katholiek niet kan stemmen op iemand die een "economie verdedigt die doodt" (d.w.z. Bolsonaro). Het document leek bijna op de excommunicatie die Pius XII oplegde aan degenen die op de Communistische Partij stemden, maar dan toegepast op de tegenpartij.
Bolsonaro bad rozenkrans
In een ander manifest, dat kort voor de verkiezingen werd gepubliceerd, beschuldigden tien bisschoppen en vierhonderd priesters Bolsonaro van ontheiliging van het Nationale Schrijn van Aparecida omdat hij zich had veroorloofd een openbare rozenkrans bij te wonen: "Jair Bolsonaro is niet religieus".
3. Bevrijdingstheologie. Dit alles is een gevolg van de grote penetratie die de bevrijdingstheologie in Brazilië heeft gehad, door haar eigen vaandeldragers gedefinieerd als een poging om het marxisme in de theologie te introduceren, gericht op de vestiging van communisme en socialisme, die gelijkgesteld worden met het Koninkrijk van God op aarde. Veroordeeld door Johannes Paulus II en Benedictus XVI, werd deze theologie "door de douane gehaald" door Franciscus, die haar "onderdeel van het leven van de Kerk" maakte, aldus de toenmalige woordvoerder van het Vaticaanse persbureau pater Federico Lombardi.
Lula voortgebracht door bevrijdingstheologie
Lula is een kind van de bevrijdingstheologie. De PT is opgericht in een nonnenklooster onder auspiciën van bevrijdingstheologen, die altijd de ruggengraat van de partij hebben gevormd. Lula zelf heeft herhaaldelijk verklaard dat hij zijn politieke carrière te danken heeft aan de bevrijdingstheologie en de daarop geïnspireerde kerkelijke basisgemeenschappen (CEB). Na enkele jaren van winterslaap zijn de CEB's herrezen onder paus Franciscus, die niet nalaat een vriendelijke boodschap te sturen op hun jaarlijkse conferenties.
Rechterlijke macht op Lula’s hand
4. Het hoogste federale gerechtshof (STF) en het hoogste verkiezingstribunaal (STE). Alsof de overweldigende kerkelijke steun nog niet genoeg was, heeft Lula kunnen rekenen op de - niet minder doorslaggevende - steun van de Braziliaanse justitie, die grotendeels bestaat uit magistraten die door de PT zelf zijn benoemd gedurende de 14 jaar waarin hij het land heeft geregeerd. Zijn eigen deelname aan de presidentsverkiezingen was het gevolg van een gespannen interventie van het federale hooggerechtshof (STF), dat in 2019 zijn veroordeling wegens corruptie nietig verklaarde - hoewel die in tweede aanleg werd bevestigd - en zo tot zijn vrijlating leidde.
KGB-methodes van Justitie
Onder leiding van president Alexandre de Moraes - die zichzelf omschrijft als "echt communistisch en revolutionair" - heeft het federale gerechtshof zwaar ingegrepen tegen Bolsonaro. Met een reeks monocratische besluiten ontmantelde de Moraes in feite de propagandamachine die Bolsonaro steunde, door de sluiting te bevelen van tientallen YouTube-kanalen, blogs, Facebook-pagina's, Twitter-accounts, TikTok enzovoort. Met methoden die doen denken aan de KGB in de Sovjettijd gaf de Moraes opdracht om de kantoren en woningen van Bolsonaro's aanhangers te doorzoeken en hun elektronische apparatuur in beslag te nemen. Velen belandden in de gevangenis, anderen in ballingschap. De Moraes ging zelfs zover dat hij de activiteiten van het berichtenplatform Telegram in Brazilië, de favoriet van de conservatieven, stopzette.
Rechter stuurde verkiezingsnieuws
Zwaaiend met een gerechtelijk decreet tegen "nepnieuws" eiste de Moraes voor zichzelf het recht op om te beslissen over de inhoud van verkiezingsberichten: alleen hij kon beslissen welk nieuws "waar" en welk "nep" was. Het is duidelijk dat degenen die Lula bevoordeelden allemaal "waar" waren, terwijl degenen die koren op de molen van Bolsonaro waren "nep" waren en verwijderd moesten worden. Een bekend tijdschrift publiceerde een karikatuur van de Magistraat als Zonnekoning, met het onderschrift "la démocratie c'est moi".
Einde gemaakt aan persvrijheid
De Moraes beval ook de verwijdering van het net van verschillende video's van Bolsonaro, bijvoorbeeld een video waarin de kandidaat huilde terwijl hij over zijn 12-jarige dochter sprak. Volgens de rechter heeft de video "gevoelens gemanipuleerd".... De genadeslag kwam in de laatste weken van de verkiezingscampagne. De Moraes legde censuur op aan het enige overgebleven onafhankelijke radiostation, Jovem Pam, en verbood het bepaalde onderwerpen aan te snijden en bepaalde personen te noemen. Het was het einde van de persvrijheid in Brazilië, en daarmee het einde van echte democratie. De justitiële vervolging tegen Bolsonaro bereikte wendingen die een roman van Franz Kafka waardig zijn. Zo had een bekend alcoholbedrijf een product op de markt met een prijs van 22 reais. Nou, de TSE beval dit te veranderen, want 22 was het nummer op Bolsonaro's stembiljet...
Pers geheel beheerst door links
5. De pers. In tegenstelling tot Italië, waar er een brede parterre is van kranten, tv-zenders en radiostations, die een waaier van ideologische en politieke standpunten aanbieden, wordt de pers in Brazilië bijna volledig gecontroleerd door links en was zij uiteraard voor de PT-kandidaat. Om aan het monopolie van links te ontsnappen, heeft centrumrechts in de loop der jaren een alternatief reclamenetwerk gecreëerd, geheel gebaseerd op internet. Dit netwerk heeft een aanzienlijke omvang bereikt. Sommige conservatieve commentatoren hebben miljoenen volgers. Een conservatieve video bereikt gemakkelijk 4-5 miljoen views. Juist dit netwerk is ontmanteld door de STF en de STE, waardoor Bolsonaro een groot deel van zijn propagandamachine heeft verloren.
Zelfs grote zakenlieden achter Lula
Ik ga voorbij aan de op zijn minst vreemde steun die Lula krijgt van grote zakenlieden, die bereid zijn principes en overtuigingen op te offeren om in het kielzog van het Petista-cliëntelisme geld te verdienen. Het is geen toeval dat de PT-kandidaat won in enkele van de rijkste districten van São Paulo, Rio de Janeiro en Belo Horizonte. Ik mis ook de steun van internationale instanties, zoals de OAS (Organisatie van Amerikaanse Staten).
Bolsonaro kón niet winnen
We kunnen dus stellen dat Lula alles en iedereen in zijn voordeel had, in binnen- en buitenland. De overweldigende superioriteit van de vrolijke Lulistische oorlogsmachine was zo groot dat alle peilingen de PT-kandidaat in de eerste ronde als winnaar aanwezen, met marges van bijna 60%. Het was mathematisch onmogelijk voor Bolsonaro om te winnen. Toch wist Bolsonaro Lula tot een tweede ronde te dwingen en verloor vervolgens met minder dan 2%, eventuele fraude niet meegerekend, die met het elektronische stemsysteem heel gemakkelijk te plegen is. In feite kreeg Bolsonaro deze keer zeven miljoen stemmen meer dan in 2018.
Parlement rechtser dan ooit
De teleurstelling van links begon al in de eerste ronde. Lula bleef steken op 48,3%, ver verwijderd van de 60% die in sommige peilingen werd voorspeld. Niet alleen dat. Centrum-rechts overweldigde op nationaal niveau. De liberale partij van Bolsonaro is erin geslaagd 80% van haar kandidaten in de Senaat en 70% in de Kamer te kiezen. Centrumrechts heeft nu een meerderheid van maar liefst 194 afgevaardigden, tegen slechts 122 voor links. In de Senaat heeft centrumrechts een meerderheid van dertien senatoren. Het parlement dat uit de peilingen is gekomen, is misschien wel het meest rechtse in de republikeinse geschiedenis van Brazilië.
Bolsonaro volbracht huzarenstukje
Hetzelfde geldt voor de regionale verkiezingen. Vergeet niet dat Brazilië een federale republiek is, zoals de Verenigde Staten. De regio's hebben uitgebreide wetgevende, financiële en zelfs militaire autonomie. De centrumrechtse partijen wonnen in 75% van de regio's, en pakten zelfs enkele bolwerken af van de PT. Nooit in de recente geschiedenis van Brazilië is er een regionaal politiek kader geweest dat meer naar rechts was gericht. Als we de recente Braziliaanse verkiezingen met een serene objectiviteit analyseren, en zonder afbreuk te doen aan de ramp die een marxistische president is, kunnen we concluderen dat Bolsonaro weliswaar de federale regering heeft verloren, maar dat het resultaat dat hij heeft behaald een echt huzarenstukje is.
Diepe conservatieve reactie
Een conservatief blog vatte de situatie als volgt samen: Bolsonaro heeft verloren, het 'Bolsonarisme' blijft. Jair Messias Bolsonaro is slechts het topje van de ijsberg van een brede en diepe conservatieve reactie die zich sinds enkele jaren in Brazilië in toenemende mate doet gelden, en waarover wij meermaals hebben geschreven. Geleerden vinden de wortels van deze reactie in het decennialange anticommunistische werk van professor Plinio Corrêa de Oliveira en de door hem opgerichte vereniging: de TFP. Het was de katholieke leider die in 1973 voor het eerst de bevrijdingstheologie aan de kaak stelde. Hij was ook de eerste die waarschuwde voor de revolutionaire actie van de CNBB in 1968. Hij was ook de eerste die een ideologische campagne voerde tegen kandidaat Lula in de verkiezingsstrijd van 1990, die later werd gewonnen door de conservatieve Fernando Collor de Melo. Deze massale inspanning, die aan de basis ligt van de huidige conservatieve terugslag, is nu het onderwerp van talrijke academische studies.
‘Brazilië zal nooit rood zijn’
Dit lang latente verschijnsel - dat het diepe Brazilië mobiliseert op manieren die revolutionaire propaganda niet altijd kan beheersen - begon vorm te krijgen in de demonstraties tegen het Petista-regime van Dilma Rousseff in 2014. Van protest tegen bepaalde regeringsmaatregelen ging men over tot het aanvechten van de onderliggende ideologie: het socialisme. Zo begonnen de oceanische volksdemonstraties die geleidelijk een uitgesproken anticommunistisch karakter kregen. "Brazilië zal nooit rood zijn!" was de slogan die hen bezielde. Het verschijnsel - dat ook het onderwerp is van talrijke academische studies - gaat veel verder dan de politieke sfeer en vormt in werkelijkheid een beweging van religieuze, morele, ideologische en culturele aard. En - grote verrassing - het trekt vooral de jongere generatie aan.
Deze beweging, die neerbuigend en misleidend "Bolsonarisme" wordt genoemd, is springlevend. Zij bloeit inderdaad en heeft laten zien dat zij zich staande kan houden in de wereld. Door met minder dan 2% te verliezen, van alles en iedereen, zal het nog meer kracht krijgen en het aanzetten tot steeds grotere prestaties. Dit is het grote nieuws van deze verkiezingen.
Uit klauwen van communisme
Naar Lula gaan de problemen van de federale regering, tegengewerkt door het Congres en vijandige regio's. Naar Bolsonaro gaan de glories van de oppositie. Als de liberale leider zal begrijpen dat hij niet slechts een politiek leider is, maar het punt van samenkomst van een beweging die de roeping heeft een echte contrarevolutie te worden, vooral als zij de goddelijke genade aanvaardt, dan mag Brazilië hopen. Als het ‘Bolsonarisme’ daarentegen verzandt in de verbleking van micropolitiek en verraad die in het openbare leven zo gebruikelijk zijn, dan zal iemand anders de scepter zwaaien en de reactie voortzetten.
Het is aan ons katholieken om Onze Lieve Vrouw Aparecida, beschermvrouwe van Brazilië, aan te roepen om dit land - dat oorspronkelijk het land van het Heilige Kruis werd genoemd - te redden uit de klauwen van het communisme.
Dit artikel verscheen eerder op www.atfp.it.
Laatst bijgewerkt: 7 november 2022 10:46