Kan China's Xi Jinping zijn gezag behouden over een natie van pessimisten?
"Xi moet in paniek zijn. Zijn primaire vorm van diplomatie is het intimideren van anderen. Als je de grootste economie ter wereld hebt, als je de dichtstbevolkte samenleving hebt, ja, dan kun je anderen intimideren. Maar als je land snel krimpt, en dat is wat er met China gaat gebeuren, dan zal niemand bijzonder bang zijn."
Een naderende storm
Dit zijn de woorden van China-expert, advocaat en journalist Gordon Chang. Chang is de auteur van The Coming Collapse of China (2001) en The Great U.S.-China Tech War (2020). Elke aspirant-auteur weet dat hyperbolische uitspraken een effectieve manier zijn om boeken te verkopen. Toch heeft een verrassende verscheidenheid aan publicaties zich geschaard achter Changs standpunt, waaronder ten minste één onwaarschijnlijk koppel, Fox News en CNN. Onlangs hebben de New York Times en de Washington Post lange artikelen geschreven over het dreigende gevaar van China. Ze zijn het er allemaal over eens dat de oorzaak van China's komende economische ramp in één woord kan worden samengevat - bevolking.
Een mythe en een realiteit
Veel moderne Amerikanen zijn misschien verbaasd over China's precaire staat. Immers, de laatste vier decennia was de populaire analyse dat China een groeiende economische macht is met steeds langere tentakels in landen over de hele wereld, waaronder de Verenigde Staten. In de afgelopen weken zagen Amerikaanse nieuwslezers nieuws over een enorme Chinese "spionageballon" die op zijn gemak over Amerikaanse raketinstallaties in de Great Plains vloog. Sommige reportages vermeldden dat de Chinezen grote landbouwbedrijven in de buurt van die installaties hadden gekocht.
Geboortecijfers historisch laag
Toch zijn de bevolkingscijfers overtuigend. Fox meldt: "Volgens een prognose van de Verenigde Naties zal de Chinese bevolking in 2050 met 100 miljoen zijn afgenomen en in 2100 met 600 miljoen." Ze zijn goed op weg. In 2022 daalde de Chinese bevolking met 850.000. In datzelfde jaar baren Chinese vrouwen ongeveer de helft van het aantal baby's dat ze in 2016 kregen: 9,6 miljoen tegen 17,9 miljoen. Als de cijfers van 2022 juist zijn (en cijfers uit China zijn altijd twijfelachtig), was het geboortecijfer de helft van het vervangingscijfer. Wat kan deze demografische ramp verklaren?
Bureaucratische fouten en pessimisme
Ten eerste, het rampzalige "één-kind-beleid" dat de natie domineerde van de jaren tachtig tot ongeveer 2015. De mythe dat China's bevolking te groot was om te worden gevoed gaat minstens terug tot 1900. Daarom probeerden de communistische leiders van China bewust de bevolking in te krimpen door elk stel ouders te beperken tot één kind. Dit beleid had echter een enorm onbedoeld gevolg. Omdat Chinese ouders afhankelijk zijn van hun zonen om hen te onderhouden als ze ouder worden, willen de meesten dat hun ene kind een jongen is. Meisjes werden selectief geaborteerd, geadopteerd door paren in andere landen of aan de hongerdood overgelaten.
Pessimistisch over toekomst
Ten tweede wijzen veel omstandigheden erop dat een groot deel van de huidige Chinese bevolking diep pessimistisch is over de toekomst. Zij lijden aan de leegte van het materialisme dat leert dat er niets is buiten de materiële dingen. De geestelijke verlangens worden daardoor verwaarloosd. Onder China's jongvolwassenen heeft dit geleid tot drie uitdrukkingen die hun weg vinden in de sociale media: platliggen, laten verrotten en de laatste generatie. Alle drie geven ze aan dat jonge Chinezen weinig of niets zien om voor te werken omdat de toekomst volgens hen ongelooflijk somber is.
Laatste "goede"generatie
Insider citeerde een jonge man in Shanghai, Dylann Wang. "Er zijn veel dingen waardoor ik denk dat mijn generatie waarschijnlijk de laatste van China zal zijn, of de laatste 'goede'. Geen van mijn vrienden wil kinderen. En ik, bijvoorbeeld, wil geen nieuw leven in een wereld als deze brengen, en dat ze opgroeien tot eenzame, doelloze mensen en weer een nutteloze statistiek in het geboortecijfer van het land."
Een huwelijkscrisis
Ten derde is het huwelijk in China, in de woorden van de Washington Post, "in vrije val". Het aantal "eerste huwelijken" in China is sinds 2013 met de helft gedaald. Er zijn minstens drie redenen voor deze scherpe daling. Ten eerste is het huwelijk altijd een uiting van optimisme geweest, met de neiging te stijgen in welvarende tijden en te dalen wanneer de economische vooruitzichten slecht zijn. Ten tweede, zoals hierboven vermeld, heeft het één-kind-beleid het aantal huwbare vrouwen in China sterk verminderd.
Rol van geslacht
CNN noemt een derde reden, die Westerse feministen bekend in de oren zal klinken. "Deze problemen worden nog verergerd door vastgeroeste rolpatronen die het grootste deel van het huishoudelijk werk en de zorg voor kinderen bij vrouwen leggen. Vrouwen hebben ook gemeld dat ze op het werk worden gediscrimineerd op grond van hun echtelijke of ouderlijke status, waarbij werkgevers vaak niet bereid zijn zwangerschapsverlof te betalen."
Bevolkingsgroei en nationale macht
Wie de geschiedenis bestudeert, weet dat toenemende nationale macht gepaard gaat met bevolkingsgroei. Hoe kan het dan dat China sterker wordt terwijl zijn bevolking in vrije val is? Er zijn slechts twee mogelijke verklaringen. Ten eerste zijn de beschrijvingen van China's groeiende macht overdreven - leugens om burgers en beleidsmakers in landen die China als zijn vijanden beschouwt bang te maken.
Groeiende macht enkel tijdelijk
De tweede verklaring is dat China's groeiende macht slechts tijdelijk is - een kaartenhuis dat spoedig zal vallen. Xi Jinping straalt optimisme uit over China's groeiende invloed. Toch vrezen velen dat zijn kennis van hoe fragiel China's toekomst is, hem tot onverantwoordelijke daden kan aanzetten. Dit is vooral van belang op economisch gebied, de basis van China's groeiende macht sinds de jaren zeventig. Een vergrijzende bevolking zorgt voor financiële spanningen die zelfs voor een totalitaire bureaucratie moeilijk te hanteren zijn.
Moeilijk te maken belofte
Xi heeft, in de woorden van CNN, "beloofd de strategie voor bevolkingsontwikkeling te verbeteren en de economische druk op gezinnen te verlichten". Zijn moeilijkheden zullen echter immens zijn. Hij wordt geconfronteerd met enorme tegenwind, vertegenwoordigd door de hierboven beschreven sociale, economische en demografische factoren.
"Wij zijn de laatste generatie"
Neem als voorbeeld een anekdote uit de Washington Post. Het beschrijft hoe wanhoop onder jonge volwassenen China's toekomst bedreigt. "[De] gezichtsloze in hazmat kledij gehulde gezondheidspolitie probeert een jonge man uit zijn appartement te pesten en naar een quarantainekamp te brengen. Hij weigert te vertrekken. "Begrijp je het niet," waarschuwen ze, "als je niet meewerkt, kunnen er voor drie generaties slechte dingen met je familie gebeuren?" "Sorry," antwoordt hij mild. "Wij zijn de laatste generatie." Met andere woorden, bewaar je dreigementen voor iemand die erom geeft.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org.
Laatst bijgewerkt: 30 november 2023 11:17